از جمله روش های بین المللی حمل محموله های صادراتی و وارداتی می‌توان به ترم های EXW، FCA، FAS، FOB و مانند آن اشاره کرد. Free Alongside Ship یا به اختصار ترم FAS و Free on Board یا به اختصار اصطلاح FOB در یک تقابل جالب با یکدیگر قرار دارند و از آنجایی که اکثر تجارت بین المللی با کانتینرهای حمل و نقل انجام میشود، احتمالا اصطلاح ترم FOB را بیشتر از ترم FAS در فاکتورهای تجاری مشاهده خواهید کرد.
به طور خلاصه تفاوت اولیه این دو اصطلاح تجاری در نقطه ای است که ریسک حمل و نقل از فروشنده به خریدار منتقل می شود. در حمل محموله های FAS یا ترم FAS، ریسک حمل و نقل در زمانی که محموله در کنار کشتی مورد نظر خریدار بگیرد، منتقل میشود. در حالی که حمل محموله های FOB (ترم FOB)، به معنی انتقال ریسک در زمانی است که محموله در کشتی انتخابی خریدار قرار گیرد. این در نهایت به این معنی است که برای محموله‌های FAS، فروشنده خطرات حمل و نقل را زودتر از یک محموله FOB، به خریدار منتقل می‌کند که این موضوع به نفع فروشنده و به ضرر خریدار میباشد.
اینکوترم (اصطلاحات بین المللی بازرگانی)، می‌تواند یک معامله تجاری را به سمت شکست یا انجام هدایت کند. در نتیجه داشتن درک واضح از تفاوت‌های بین ترم FAS و اصطلاح FOB هنگام مذاکره برای خرید و فروش در سطح بین‌الملل، می‌تواند احتمال متضرر شدن شما را کاهش دهد. از آنجایی که INCOTERM هر ۱۰ سال یک بار توسط اتاق بازرگانی بین المللی تغییر می کند، باید خود را در جریان تغییرات قرار دهیم تا با محیط حمل و نقلی که به طور مداوم تغییر می‌کند، هماهنگ شویم.
تفاوت بین ترم FAS و FOB
اجازه دهید تفاوت اصلی بین ترم FAS و اصطلاح FOB را به طور واضح شرح دهیم؛ چرا که دانستن این مورد بخش اعظمی از اطلاعاتی که نیاز دارید را پوشش می‌دهد. همانطور که اشاره کردیم، انتقال ریسک حمل و نقل برای ترم FAS، زمانی است که محموله در کنار کشتی قرار می‌گیرد، خواه اسکله باشد یا محوطه بندر. در حالی که برای حمل فوب یا FOB، انتقال ریسک زمانی اتفاق می‌افتد که محموله در کشتی مورد نظر قرار بگیرد. در هر دو مورد، نحوه حمل و نقل توسط خریدار انتخاب میشود. بنابراین، این مسئولیت خریدار است که مشخص کند فروشنده در کدام بندر، اسکله یا محوطه، یک محموله از نوع FAS را تحویل دهد.
در حمل FOB، خریدار مسئول ارائه مدارک لازم جهت قرار دادن محموله در کشتی است. در نتیجه، هرگونه خسارت مربوط به محموله یا خسارتی که قبل از انتقال ریسک رخ می‌دهد، متوجه فروشنده است؛ بنابراین، از دیدگاه فروشنده، هر چقدر ریسک حمل و نقل محموله زودتر منتقل شود، بهتر است.
اثبات انتقال ریسک
اینکوترمز و بسیاری از مقالات دیگر در دسترس، در بیان انتقال خطر ناشی از یک حمل و نقل FAS یا ترم FOB کوتاهی نمی‌کنند. اما از نظر عملی، انتقال واقعی ریسک باید توسط اسناد صادر شده توسط پرسنل واجد شرایط پشتیبانی و تایید شود تا در صورتی که حمل و نقل محموله طبق برنامه پیش نرفت، فرآیند حمل و نقل را ممیزی کنند.
چه کسی رسید بارانداز را صادر می کند؟
قبض اسکله توسط شرکت حمل و نقل بین المللی، حامل کشتی و یا ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث صادر می شود. فرمت خاصی برای تهیه رسید بارانداز نیاز نیست، به شرطی که جزئیات محموله به طور دقیق در قبض بارانداز توضیح داده شده باشد. نکته مهم این است که رسید اسکله باید توسط گیرنده کالا تایید شود، مخصوصاً برای محموله های ترم FAS، این رسید توسط اسکله‌های دریافت‌کننده کالا تایید میشود.
بارنامه “دریافت برای حمل” را چه کسی صادر می کند؟
بارنامه “دریافت برای حمل” توسط ارائه‌دهنده خدمات لجستیکی (جا به جایی) اولیه که حمل و نقل اولیه محموله را به عهده دارد، ارائه میشود که می‌تواند حمل‌کننده کالا یا شرکت مسئول حمل و نقل باشد.
انواع بارنامه “دریافت شده برای حمل” با محموله “ارسال شده در کشتی” متفاوت است. اصطلاح “دریافت شده برای حمل” نشان دهنده محموله دریافت شده توسط حمل کننده است که هنوز در کشتی بارگیری نشده است. هنگامی که محموله در کشتی بارگیری شد، متصدی حمل و نقل می‌تواند بارنامه را به بارنامه «حمل شده در کشتی» تغییر دهد. اما برای محموله های مدت دار ترم FAS، فروشنده همواره بارنامه دریافت شده برای حمل را درخواست می‌کند.
اصطلاح حمل و نقل FOB
مدرک تحویلی که فروشندگان در یک محموله مدت دار FOB به دنبال آن هستند، بارنامه “ارسال شده در کشتی” است و متصدی حمل و نقل بار، ارائه دهنده خدمات شخص ثالث یا حامل کشتی، فقط زمانی این فرم را صادر می‌کند که محموله واقعاً در کشتی بارگیری شده باشد.
انواع کاربران اصلی اصطلاح FOB یا ترم FAS
برای محموله های کانتینری، معمولا فروشنده کالا را در ترمینال و نه در کنار کشتی به حامل تحویل می‌دهد. در چنین شرایطی، استفاده از اصطلاح FOB مناسب‌تر است. در مقابل، برای محموله‌های غیر کانتینری، محموله دارای استانداردهای پایین تر و انعطاف‌پذیرتر است. همچنین خریدار می تواند جنبه های حمل و نقل بیشتری را درخواست کند که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- نوع کشتی اجاره شده
- روش بارگیری محموله
- مدت اجاره کشتی
با این حال، ترم FAS نیازی به تنظیم بارنامه حمل بار در کشتی توسط فروشنده ندارد و بنابراین مناسب است که تجارت در اصطلاح به صورت FAS صورت پذیرد.
شباهت های ترم FAS و FOB
تفاوت هایی که دو اصطلاح ترم FAS و FOB با یکدیگر دارند به طور خلاصه به سه مورد زیر تقسیم میشود:
- نقطه ای که ریسک حمل و نقل به خریدار منتقل می شود
- گواهی تحویل متفاوتی که فروشنده برای اثبات تحویل کالا نیاز دارد
- استفاده عمده از اصطلاح FOB (کالاهای کانتینری) و اصطلاح FAS (کالاهای غیر کانتینری)
اما در واقع، این دو اصطلاح شباهت‌های بیشتری نسبت به تفاوت‌هایشان دارند.
مسئولیت‌های فروشنده در قبال هر دو اصطلاح عبارتند از:
- مسئولیت سازماندهی حمل و نقل به محل مورد توافق طرفین (در کنار کشتی یا داخل کشتی) به عهده فروشنده میباشد.
- مسئولیت سازماندهی و اخذ مجوزهای ترخیص کالا از گمرک مبدا و پرداخت کلیه عوارض و مالیات‌های قابل اعمال به عهده فروشنده میباشد.
- فروشنده باید اطمینان حاصل کند که خریدار تمام مدارک و جزئیات لازم برای ترخیص کالا در کشور واردکننده را دارد.
مسئولیت‌های خریدار در قبال هر دو اصطلاح FOB و ترم FAS عبارتند از:
- مسئولیت سازماندهی و پرداخت هزینه حمل و نقل دریایی به عهده خریدار میباشد.
- مسئولیت کلیه مراحل ترخیص کالاهای وارده در کشور واردکننده به عهده خریدار میباشد.
- مسئولیت تحویل محموله های وارداتی به مقصد نهایی به عهده خریدار میباشد.
نکات کلیدی که در رابطه با اینکوترمز باید بدانید
اتاق بازرگانی بین المللی، قوانین اینکوترمز را در یک بازه زمانی ۱۰ ساله به‌روز می‌کند. آخرین به‌روزرسانی اینکوترم ها توسط اتاق بازرگانی بین المللی مربوط به سال ۲۰۲۰ است و طبق بررسی‌های صورت گرفته، هیچ تغییر محسوسی در اصطلاح ترم FOB و ترم FAS بین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۱۰ وجود ندارد.
اصطلاحات اینکوترمز مربوط به حمل و نقل کالا، صرفاً زیربنایی برای تسهیل و ساده‌سازی مذاکرات تجاری هستند. در واقع، همه جوانب مربوط به حمل و نقل می‌تواند مورد بحث باشد. بنابراین، به عنوان یک صادرکننده یا واردکننده، از دنبال کردن اینکوترم با یک نامه و کاغذ خودداری کنید. با این وجود، از آنجایی که ارائه دهندگان خدمات لجستیک به خوبی با اصطلاح حمل FOB و FAS آشنا هستند، عاقلانه است که از دستورالعمل‌های اینکوترمز خیلی دور نشوید. با این حال، آنچه از همه مهم‌تر است، درک کامل تفاوت‌های جزئی بین ترم های مختلف و انتقال ذاتی ریسک‌های مربوط به هر اینکوترم است.
کلام پایانی
قوانین اینکوترمز در حمل و نقل بین المللی بسیار حائز اهمیت هستند و از آنجا که بسته به نیاز خود ممکن است از یکی از روش های حمل، تخلیه یا بارگیری بار استفاده کنید، بررسی اینکوترمز در تصمیم گیری بهتر به شما کمک خواهد کرد. دو اصطلاح حمل FOB و ترم FAS از جمله پرکاربردترین اصطلاحاتی هستند که در تجارت بین المللی خواهید شنید. در حمل FAS مسئولیت حمل بار در کنار کشتی منتقل خواهد شد و در ترم FOB این اتفاق در داخل کشتی رخ خواهد داد.
برای تصمیم گیری بهتر و انتخاب مناسب ترین شیوه حمل بار دریایی و سایر روش های حمل و نقل بین المللی، به تفاوت اینکوترمز توجه داشته باشید و از مشاوران مجرب این حوزه کمک بگیرید. گروه تجاری ققنوس با ارائه انواع خدمات حمل بار از جمله حمل بار زمینی، پست اکسپرس و حمل درب به درب آماده هستند تا به سهولت تجارت شما کمک کنند.
