در عرصه صادرات و واردات و حمل و نقل کالاها، عناوین و اصطلاحات گوناگونی وجود دارند که جهت ورود به این صنعت و استفاده از خدمات شرکت های حمل و نقل لازم است تا با این اصطلاحات آشنایی کامل داشته باشیم .یکی از این اصطلاحات، اصطلاح FOBاست و روش حمل FOB به معنای کالا روی کشتی می‌باشد. طبق اصطلاح فوب، باتوجه به قوانین بین المللی فروشنده باید کل هزینه کالا را تا مقصد متقبل شود. علاوه بر این اصلاح، اصطلاحات دیگری نیز وجود دارند. لازم به ذکر است قیمت FOB بسیار مناسب تر است روش های دیگر است.
حمل فوب (FOB) چیست؟
اصول و قوانین تجارت بین المللی از مدت ها پیش برقرار بوده است که این قوانین، جهت استاندارد سازی حمل و نقل کالا وضع شده است. اصطلاح FOB یکی از این اصطلاحات و قوانین است که در تجارت بین المللی تحویل کالا روی عرشه، به عنوان یکی از قوانین اینکوترمز شناخته میشود. در حقیقت می توان گفت اینکوترمز به مجموعه ای از اصول ها و دستورات بین المللی تجاری گفته میشود که از پیش تعریف شده اند و توسط اتاق بازرگانی طراحی و تهیه می‌شوند.
تاریخچه حمل FOB
به طور کلی میتوان گفت اصلاح حمل FOB مرتبط با گذشته های دور است، که حمل بار دریایی توسط کشتی های بادبانی و کارگران به شکل دستی روی عرشه انجام گرفته میشد. از آن زمان اصلاح فوب کلمه‌ای مناسب جهت اشاره به حمل کالاها روی عرشه و توسط کشتی بود، چرا که در آن زمان یکی از روش های اصلی حمل و نقل کالا، حمل دریایی آن توسط کشتی بوده است. اصلاح حمل FOB در کشورهای مختلف با تعابیر متفاوتی به کار گرفته میشود.
هزینه های حمل FOB چگونه است؟
با توجه به مطالب گفته شده اصطلاح FOB اصطلاحی حقوقی و بین المللی است که با توجه به آن فروشنده کالای خود را روی عرشه کشتی به خریدار تحویل می‌دهد. در اصطلاح FOB فروشنده از ملزم به انجام تعهدات خود در رابطه با حمل و نقل کالا است. از جمله این تعهدات که روی قیمت FOB برای فروشنده تاثیر گذار است، میتوان به هزینه حمل و نقل تا بندر، تخلیه کالا از کشتی، حمل کالا به وسیله کشتی تا مقصد، هزینه بارگیری از کشتی، هزینه های مربوط به بیمه و حمل کالا و .. می باشد. با توجه به این شرایط فروشنده ملزم لازم است تمامی هزینه های حمل و نقل از مبدا تا روی عرشه کشتی را بپردازد. تمامی موارد مانند هزینه های بیمه، هزینه های حمل و نقل با کشتی، هزینه مربوط به تخلیه و بارگیری بار بر عهده خریدار خواهد بود.
روش های مختلف حمل FOB چیست؟
حمل FOB و نیز اصطلاح FOB از روش های گوناگونی تشکیل شده است که در بعضی از حالات ممکن است حمله FOB با جزئیات کوچکی همراه باشد، که این جزئیات کوچک روی قیمت FOB اثر گذاشته و در شرایط کلی تغییر ایجاد می‌کند.این جزئیات در بارنامه و پیش فاکتور نوشته میشود.
FOB Origin, Freight Prepaid :
در این روش از حمل FOB خریدار باید هزینه های حمل و نقل کالا و بیمه کالا را بر عهده بگیرد.
FOB Origin, Freight Collect :
این روش از حمل FOB به معنای این است که خریدار باید هزینه حمل و نیز بیمه را از مبدا تا مقصد بپذیرد.
FOB Origin, Freight Prepaid and Charged Back :
در این روش از حمل FOB فروشنده هزینه حمل و بیمه نمی‌پردازد، اما هزینه حمل و بیمه را روی کالا ها اعمال می‌کند. در نتیجه خریدار هزینه حمل و بیمه کالا را به صورت یکجا از مبدا تا مقصد را می‌پردازد.
FOB Destination, Freight Prepaid :
در این روش از حمل FOB خریدار کل هزینه های مربوط به حمل و نقل و بیمه را از مبدا تا مقصد می‌پردازد.
FOB Destination, Freight Collect :
در این روش خریدار کالا، هزینه بیمه و حمل و نقل را هنگام تحویل کالا می‌پردازد و قبل از این مرحله هزینه ها برعهده فروشنده است.
FOB Destination, Freight Collect and Allowed :
در این روش از حمل FOB خریدار هزینه بیمه و حمل را به فاکتور ها اضافه کرده و در نهایت خرید آن را می‌پردازد.
تعریف فوب مبدا
اصطلاح FOB از اصطلاحات رایج مرتبط با حمل و نقل کالا است .اما اگر محموله نزد فروشنده به عنوان فوب مبدا در نظر گرفته شود، فروشنده هنگام خروج کالا از انبار، مقدار فروش خود را به صورت کامل ثبت خواهد کرد و در نتیجه خریدار که الان مالک محصولات خریداری شده است باید هزینه های تحویل کالا را پرداخت نماید. به طور کلی میتوان گفت اصطلاح FOB نشان دهنده این است که در صورت خسارت ، گم شدن و یا از بین رفتن کالا ها چه کسی مسئول آن است، خریدار و یا فروشنده؟
روش های متفاوت تحویل کالا از تولید کننده به خریدار
همانطور که گفته شد علاوه بر این اصطلاح FOB اصطلاحات دیگری، در مورد تحویل کالا از خریدار نیز وجود دارد که به دو مورد از این اصطلاحات به طور مختصر می‌پردازیم.
- اصطلاح FCA: این کلمه مخفف کلمه free carrier می‌باشد، که به معنای تحویل کالا به حمل کننده در مبدا است. با توجه به این موضوع که محل تحویل کالا در کشور خریدار می‌باشد، ممکن است تخلیه و بارگیری با هزینه خریدار انجام میشود از این رو این روش نوعی ریسک برای خریدار است و از این رو قیمت FOB برای خریدار بالا است؛ چرا که هزینه حمل و نقل و بیمه کالا بر عهده خریدار می‌باشد.
- تعریف FAS: که مخفف کلمه Free Alongside Shipمی‌باشد به معنای تحویل کالا در کنار کشتی در مبدا است .در این نوع روش هزینه حمل و نقل و بیمه با خریدار هست.
- اصطلاح CFR: که مخفف Cost and Freight است. در این روش هزینه بیمه با خریدار است؛ اما هزینه حمل بار با فروشنده است، عقد قرارداد بیمه با خریدار و عقد قرارداد حمل جز وظایف فروشنده است.
تفاوت CIF با حمل FOB
اصطلاح FOB و روش CIF به طور گسترده در توافقنامه اینکوترم مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اصطلاح FOB مسئولیت هزینه، از فروشنده به خریدار منتقل میشود و خریدار تا زمانی که کالا به بندر مبدا می‌رسد باید هزینه های آن را بپردازد، اما در CIF فروشنده هزینه های خود را پرداخت کرده و مسئولیت آن تا زمانی که محموله به مقصد می‌سد را می‌پذیرد.
اصطلاح مقصد فوب چیست؟
اصلاح حمل FOB و یا مقصد فوب اصطلاحی بدین معنا است که مالکیت کالاها تا هنگامی که به مقصد انتخاب شده توسط خریدار برسد از آن فروشنده است و پس از رسیدن کالا به مقصد به مالکیت خریدار در می‌آید.
مزایا و معایب حمل FOB
اصطلاح FOB و حمل FOB از مزایا و معایبی متشکل است که از مزایای آن میتوان به مواردی مانند اینکه فروشنده فرایندهای صادرات را اداره می‌کند و خریدار می‌تواند کنترل هزینه های حمل و نقل را در دست داشته باشد، اشاره کرد. اما از معایب اصطلاح FOB میتوان به مواردی مانند به وجود آمدن هزینه برای واحدهای بالاتر و ایجاد پتانسیل برای فروشنده جهت ثبت قیمت FOB و حمل و نقل محلی اشاره کرد.
وظایف فروشنده و خریدار در حمل FOB
در حمل FOB، فروشنده و خریدار دارای وظایفی هستند که باید به وظایف خود عمل کند. از وظایف مهم فروشنده این است که فروشنده باید متعهد شود تا لیست کالاهایی که در قرارداد فروش نوشته شده است را به همراه تمامی مدارک و اسناد لازم را تهیه نماید. همچنین فروشنده موظف است که کالاهای خود را به کشتی خریدار یا بندر تحویل دهد. فروشنده باید پروانه ها، مجوزها و سایر اسناد را نیز تهیه نمایند. خریدار نیز وظیفه دارد تا مسئولیت خرید و اخذ پروانه ها، گواهینامه، مجوزها و سایر تشریفات را برعهده بگیرد. همچنین باید کالا را از خریدار در اینکوترمز تحویل بگیرد.
جمع بندی
اصطلاح FOB یکی از توافق نامه های بین المللی جهت حمل و نقل کالا می‌باشد، که به طور کلی تعیین می‌کند در هنگام ایجاد خسارت، مفقودی و از بین رفتن کالا چه کسی مسئول آن خواهد بود .لازم به ذکر است قیمت FOB می تواند در هزینه های مربوط به حمل و نقل و بیمه تاثیرات موثری داشته باشد. از این رو افراد می‌توانند جهت کسب اطلاع بیشتر در زمینه قیمت FOB با کارشناسان مجرب گروه تجاری ققنوس در تماس باشند تا بتوانند از شیوه ها و روش های نوینی که در صنعت حمل و نقل به وجود آمده است اطلاعی ارزشمند به دست آورند.
