مسعود کرباسيان گفت: هنوز نميتوانيم گواهي مبدأ بگيريم.
کرباسيان افزود: در بخش توليد ضمانتنامه 11 ماهه براي مواد اوليه داده ميشود و زمان ترخيص براي واحدهاي توليدي به کمتر از دو ساعت رسيده است.
وي درباره استاندارد تأکيد کرد: توافق شده که حداکثر در مدت هشت روز استاندارد بايد جواب کالاها را ارئه دهد و نميتوانيم کالاي مردم را در گمرک بيش از مدت قانوني نگهداريم.
رئيس کل گمرک با اشاره به اينکه سياست گمرک ايجاد اتوبان براي توليد است، ادامه داد: سياستهاي ما کاملترين رويکرد در بخش توليد است.
کرباسيان با بيان اينکه همراه با دولت هستيم و از توليد حمايت ميکنيم، تأکيد کرد: درباره قاچاق بايد سختگيري شود و از هفته ديگر تمام واردات کالا به بازرسي کالا متصل ميشود و از اتاق بازرگاني نيز درخواست کردهايم که گواهي مبدأ را الکترونيکي کند تا آسانسازي و روانسازي شود.
20 دستاورد ويژه گمرک در دولت يازدهم
مهمترين دستاورد گمرک ايران را در طول 3 سال گذشته ميتوان گمرک ديجيتال ارزيابي کرد.
گمرک ايران تصريح کرده است اين دستاورد در 35 سال پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران بزرگترين تحول گمرکي کشور بوده است و مهم تر آنکه اين دستاورد با کمک دانشپژوهان بومي و به دست توانمند جوانان تحصيلکرده دانشگاه تهران به ثمر نشسته است.
20 دستاورد ويژه گمرک با استفاده از سامانه جامع گمرکي و پنجره واحد تجارت فرامرزي را ميتوان به اين شرح بيان کرد:
راهاندازي بزرگترين بانک اطلاعات تجارت خارجي کشور در دولت يازدهم
بانک اطلاعات تجارت خارجي کشور يکي از ارزشمندترين دستاوردهاي گمرک الکترونيک بهشمار ميرود. اين بانک اطلاعاتي همه اطلاعات مربوط به "سامانه جامع گمرکي" را بهطور اتوماتيک دريافت و در مرکز داده خود تجميع و پردازش ميکند.
اين اطلاعات شامل اظهارنامهها، پروانههاي واردات، صادرات و ترانزيت، بيجکها و اطلاعات پروانههاي عبوري است.
بررسي سوابق عملکرد واردکنندگان، صادرکنندگان و همچنين شرکتهاي حملونقل بهصورت هوشمند به تفکيک وزن، ارزش، نوع کالا و تخلفات احتمالي از مهمترين قابليتهاي اين بانک اطلاعاتي بهشمار ميرود.
اين بانک اطلاعاتي که با هدف شفافسازي فعاليتها در حوزه تجارت خارجي راهاندازي شده است اين امکان را به گمرک ميدهد تا بهصورت لحظهاي فعاليت واردکنندگان به تفکيک کالاي وارداتي، نوع ارز، تعداد دفعات واردات، نوع معامله و محل انجام معامله را به سال، ماه، هفته، روز و به ساعت رصد نمايد و همچنين چگونگي انتقال مالکيت کالا، نوع وکالت و تعداد افرادي که اشخاص حقيقي و حقوقي وکالت دادهاند را گزارش کند. يکي از مهمترين قابليتهاي اين بانک اطلاعاتي گزارش لحظهاي و هوشمند از بزرگترين واردکنندگان کشور است به گونهاي که مشخص ميشود افراد و شرکتهاي فعال در امر تجارت خارجي در فواصل زماني مشخص و به لحظه چه ميزان فعاليت و چه نوع کالاهايي را به کشور وارد کردهاند. از ديگر امکانات اين بانک اطلاعاتي گزارش دقيق از ميزان واردات کالاهاي اساسي به کشور است و بهصورت منظم و لحظهاي اعلام ميکند که حجم واردات کالاهاي اساسي به کشور در فواصل زماني مشخص چقدر بوده و آيا نيازي به واردات بيشتر هست يا خير؟
پيش از اين اطلاعات و عملکرد واردکنندگان و صادرکنندگان بهصورت گمرک به گمرک جمعآوري و در ستاد مرکزي گمرک ايران تجميع ميشد و در صورت نياز پرونده واردکنندگان بهصورت دستهجمعي جهت بررسي به ستاد مرکزي گمرک ايران ارسال ميگرديد و امکان رصد لحظهاي و هوشمند فعاليتهاي واردکنندگان و صادرکنندگان وجود نداشت.
صدور پروانه (برگ سبز) الکترونيکي
با اجراي سامانه جامع امور گمرکي، پروانه (برگ سبز) بهصورت الکترونيکي صادر و اين پروانه براساس ميزان واقعي خروح کالا تنظيم ميشود.
همچنين اين قابليت در اين سامانه لحاظ شده که با حذف کاغذ، صدور پروانه که منشاء بسياري از مشکلات و تخلفات است، نسبت به تبادل الکترونيکي اسناد بين سازمانها و مراکز مورد نياز مانند نيروي انتظامي اقدام کند.
استعلام الکترونيکي کالاهاي خروجي از ديگر قابليتهاي اين سامانه است.
کيف پول الکترونيک در گمرک
اين اقدام به دنبال اجراي پنجره واحد تجارت فرامرزي و سامانه جامع گمرکي و در جهت سرعت بخشيدن به عمليات گمرکي صورت گرفته است و از آنجا که در ازاي خدماتي مانند توزيع، انبارداري ، تخليه و بارگيري براساس قوانين و دستورالعملهاي مربوطه بايد مبلغي پرداخت شود ، سامانه جامع امور گمرکي با راهاندازي کيف پول الکترونيک متصل به کارتهاي هوشمند باعث شده است که صادرکننده نيازي به پرداخت مبالغ مالي خدمات نداشته باشند و سامانه بهصورت هوشمند از کيف پول الکترونيک آن برداشت مي کند.
اين موضوع علاوه بر ايجاد کنترلهاي دقيق و جلوگيري از تخلف موجب افزايش سرعت شده و عدم نياز به حسابداريهاي پيچيده را ميسر مي کند.
دوراظهاري واردات
در گذشته اظهارنامههاي گمرکي در گمرکات اجرايي توسط اپراتورها تايپ و تحويل متقاضي ميشد. اين موضوع علاوه بر مشکلات ناشي از حضور اين افراد در گمرک، باعث کندي سرعت کار گمرکات در ترخيص کالا ميگرديد. زيرا هر گمرک برمبناي تعداد اظهارنامهاي که ميتوانست در روز تايپ کند خدمات ارائه ميکرد.
انجام تشريفات ترخيص کالاهاي وارداتي و همچنين صدور کالا از کشور براساس قانون امور گمرکي و آييننامه اجرايي آن منوط به تنظيم اظهارنامه گمرکي و تسليم آن به گمرک است. اظهارکننده موظف است اسناد لازم از قبيل سياهه خريد، گواهي مبدأ، اسناد بانکي و ساير مجوزهاي مورد نياز را که مقررات و قوانين مربوطه تعيين کرده است به اظهارنامه منضم کند.
با راهاندازي سامانه اظهار از راه دور، اين موضوع برطرف شده است و هر صاحب کالا ميتواند در هر زمان از شبانهروز نسبت به پر کردن فرم اظهارنامه و تحويل الکترونيکي اسناد به گمرک اقدام کند.
دوراظهاري صادرات
با راهاندازي سامانه اظهار از راه دور هر صادرکننده ميتواند در هر زمان از شبانهروز براي پر کردن فرم اظهارنامه و تحويل الکترونيکي اسناد به گمرک اقدام کند.
همچنين بي نيازي به مراجعه حضوري صاحبان کالا و انجام تشريفات گمرکي بهصورت غيرحضوري از جمله اين موارد است.
از ديگر قابليتهاي سامانه در بخش صادرات انجام الکترونيکي بخشي از امور ارزيابي در محل و توزين و کنترل وسايل نقليه حامل بار است.
دوراظهاري ترانزيت
در گذشته اظهارنامههاي گمرکي در گمرکات اجرايي توسط اپراتورها تايپ و تحويل متقاضي ميشد. اين موضوع علاوه بر مشکلات حضور اين افراد در گمرک، باعث کندي سرعت گمرکات در ترانزيت کالا ميشد. زيرا هر گمرک برمبناي تعداد اظهارنامهاي که ميتوانست در روز تايپ کند خدمات ارائه ميکرد.
با اجراي سامانه جامع امور گمرکي در قسمت ترانزيت، اظهار از طريق اينترنت صورت ميگيرد و اين سامانه بهطور هوشمند کنترلهاي لازم را در اظهارنامهها و تعيين مسير آنها اعمال مي کند.
اين کنترلها برمبناي اظهارنامه، گمرکات مبدأ و مقصد، مجوزهاي موردنياز يا امکان ترانزيت يا عدم امکان آن به گمرکات مربوطه اعمال ميشود
طرح کارشناسي مجازي
يکي از اقدامات گمرک در ارتباط با اين بحث، موضوع کارشناسي متمرکز يا Expert Pool است.
در گذشته بين کارشناس و مدير ارتباط مستقيم وجود داشت که اين امر فساد را در سيستم اداري افزايش ميداد. اما با راهاندازي کارشناسي متمرکز در گمرک ايران، بعد از اينکه اشخاص اظهارنامه ارائه کردند، کار کارشناسي بدون ارتباط مستقيم ميان کارشناس و ارباب رجوع در اسرع وقت صورت ميگيرد. همچنين در اين سيستم هيچ فرقي بين يک کارشناس با يک اظهارکننده عادي وجود ندارد. به عبارتي با اجراي چنين سامانهاي همه گمرکات کشور در قالب يک گمرک ديده ميشود و بخش عظيمي از کارها بهصورت الکترونيکي صورت ميگيرد و از بسياري خطاها، تخلفات و مراجعات بيمورد جلوگيري ميشود.
با اين طرح توزيع اظهارنامهها در گمرکات جهت کارشناسي مجازي براساس تخصص بودن گمرکات کشور صورت ميپذيرد و بر اين اساس اظهارنامههاي گمرکات تخصصي صرفاً به کارشناسان مجازي مستقر در ساير گمرکات تخصصي ذيصلاح ارجاع خواهد شد.
در صورت نياز کارشناس به رويت نمونه کالا، مراتب از سوي کارشناس مجازي به رئيس سرويس ارزيابي گمرک محل اظهار گزارش مي شود تا موارد درخواستي توسط ايشان انجام و نتيجه به کارشناس مجازي اوليه (مستقر در ديگر گمرکات) گزارش شود.
دريافت اصل اسناد و احراز اصالت اسناد اسکن شده در سامانه از سوي مسئول سرويس ارزيابي گمرک محل اظهار صورت ميپذيرد و مسئوليت کارشناسان مجازي صرفاً در حيطه استنتاج از اسناد الکترونيکي است.
در صورت بروز اختلاف و نيز مواردي که کارشناس مجازي نسبت به ارائه گزارش اقدام مي کند ، گزارش کارشناس مجازي مستقيماً به کارتابل مديريت يا معاون گمرک محل اظهار ارسال مي شود.
تصميمگيري نهايي در مورد اختلاف در گمرک محل اظهار مستقيماًبا حضور مدير آن گمرک صورت ميپذيرد که اين تصميمگيري ميتواند با مشورت معاون، رئيس سرويس ارزيابي و شخص معتمد مدير باشد، لذا از زمان ابلاغ اين بخشنامه نيازي به تشکيل کميته فني نيست و نظر نهايي مدير در اظهارنامه الکترونيکي درج و کارشناس مجازي بر آن اساس اقدام مي کند.
در صورت باقي ماندن اختلاف اظهارنامه با دستور مدير گمرک محل اظهار، از آن گمرک به دفتر ستادي ذيربط ارسال خواهد شد.
اين ارسال به صورت الکترونيکي بوده و متضمن شرح کامل موضوع اختلاف به همراه مستندات و اعلام صريح دلايل آن گمرک خواهد بود.
دريافت الکترونيک اظهارنامه
در سامانه جامع امور گمرکي برخلاف گذشته که اطلاعات اظهارنامه (مانيفست) کالا به صورت دستي و غيرقابل صحتسنجي به گمرک ارائه ميشد، اطلاعات مانيفست کالا قبل از ورود به گمرک بهصورت الکترونيکي از شرکتهاي حملونقل دريافت ميشود. اين اطلاعات پردازش مي شود و مبناي طي تشريفات گمرکي قرار خواهد گرفت.
صدور قبض انبار بهصورت الکترونيکي و طي مراحل آن با کمترين وقفه از قابليتهاي سامانه در اين حوزه است.
سامانه آنلاين ارزش
گمرک ايران از مهمترين پروژه گمرکي در تعيين ارزش کالاها رونمايي کرد و با اجرايي شدن اين پروژه با عنوان تعيين شناسه ارزش واحد کالا (TSC) ارزش کالاها با استفاده از سامانه جامع گمرکي به صورت آنلاين تعيين ميشود.
اين اقدام در اجراي دستور رئيسکل گمرک ايران و تأکيد ايشان مبني بر يکسانسازي ارزش کالاهاي وارداتي بهمنظور رعايت عدالت مالياتي در دريافت حقوق ورودي و جلوگيري از اعمال سليقه در ارزشگذاري کالاها و ايجاد فضاي رقابتي سالم براي همه واردکنندگان، تجار و صاحبان کالا، با عنايت به مواد 14 و 15 قانون امور گمرکي و آييننامههاي اجرايي مربوطه در بررسي و تعيين ارزش کالاهاي وارداتي صورت ميگيرد.
بنابراين گزارش، دفتر بررسي و تعيين ارزش گمرک نيز در بخشنامهاي 10 بندي اين موضوع را به گمرکات سراسر کشور اعلام کرد.
پنجره واحد مجازي
با استفاده از سامانه جامع گمرکي ارتباط الکترونيکي گمرک با 21 سازمان همکار برقرار شده و تبادل اطلاعات اقتصادي با برخي سازمانها از طريق سامانه بيتا (بستر يکپارچه تبادل اطلاعات)که توسط گمرک نوشته شده و در وزارت امور اقتصادي و دارايي مستقر شده است صورت ميگيرد و صدور مجوزهاي ترخيص کالا نيز از طريق پنجره واحد تجارت فرامرزي توسط سازمانهاي همکار گمرک به صورت الکترونيکي انجام ميشود.
بانک مرکزي، سازمان امور مالياتي، سازمان ملي استاندارد، اتاق بازرگاني و صنايع و معادن ايران، سازمان غذا و دارو، سازمان توسعه تجارت، نيروي انتظامي، سازمان حفظ نباتات و سازمان دامپزشکي کشور ازجمله 21 سازماني هستند که تبادل اطلاعات و صدور مجوزها با استفاده از سامانه جامع گمرکي بهصورت الکترونيکي صورت ميپذيرد.
صندوق الکترونيکي
همانطور که در قسمت قبل اشاره شد، سامانه جامع امور گمرکي، با اتصال مستقيم به بانک و پرداخت الکترونيکي مزاياي بسياري را در چرخه تجارت خارجي کشور پديد ميآورد.
کنترل الکترونيکي بدهيها
بدهيهاي گمرکي که برمبناي ماده 7 قانون امور گمرکي مشخص ميشوند، پيش از اين بهصورت نيمه مکانيزه و با دخالت انسان کنترل ميشد. بدين صورت امکان جعل و يا تخلف بسيار زياد بود.
با راهاندازي سامانه جامع امور گمرکي، اين بدهيها بهصورت سيستمي اعمال شده و به افرادي که بدهي دارند بهصورت اتوماتيک اجازه اظهار و خروج کالا داده نخواهد شد. بدين صورت فرد ميبايست بدهي خود را پرداخت نموده تا از گمرک خدمات دريافت نمايد و اين موضوع تأثير بسيار زيادي بر کاهش بدهيهاي گمرکي خواهد داشت.
علاوه بر اين بررسيهاي سيستمي و مشخص نمودن ميزان بدهي نيز به طور اتوماتيک در سامانه لحاظ شده و در زمان مشخص شدن بدهي، سامانه بهطور اتوماتيک از انجام عمليات فرد بدهکار در کل کشور، بهطور يکسان جلوگيري به عمل ميآورد.
سامانه جامع بازبيني
اين سامانه از قسمت دريافت اسناد در جمعآوري اظهارنامههاي سرويس واردات شروع شده و با طي مراحل مختلف تا بايگاني راکد را تحت پوشش خد قرار ميدهد.
بر اين اساس اسناد پس از تحويل به بازبيني بهصورت سيستمي بين کارشناسان بازبيني توزيع ميشود و شخص در توزيع اظهارنامهها دخيل نيست.
توزين هوشمند
از آنجا که وزن در مراحل ورود کالا به کشور نقش تعيينکننده دارد، سامانه جامع امور گمرکي با اتصال مستقيم به باسکولها و دريافت الکترونيکي مقدار توزين شده جهت هر کالا، اين اطلاعات را پردازش و با ضابطههاي مورد نظر اعمال مديريت ريسک مي کند.
بر اين ساس، ديگر نيازي به صدور و تحويل قبض باسکول نبوده و سامانه به طور اتوماتيک اين اطلاعات را به درب خروج و ساير قسمتهاي مربوطه ارسال مينمايد.
سامانه بايگاني ديجيتال اسناد
سامانه بايگاني ديجيتال در گمرکات اجرايي راهاندازي شده است.
اين سامانهها با دريافت اسکن اسناد، آنها را به اطلاعات اظهارنامه لينک نموده و کارشناس ميتواند اطلاعات اسکن اسناد را مشاهده نمايد. جلوگيري از تغيير اسناد مربوطه و مفقودي اسناد ازجمله قابليتهاي اين سامانه است.
اعمال بخشنامهها و مقررات بهصورت الکترونيکي
يکي از معايب صدور بخشنامههاي اداري، زمانبر بودن ارسال و دريافت آنها و توجيه مديران زيرمجموعه در زمينه اين بخشنامهها بود. به طوري که گاهي اوقات برداشتهاي متفاوت از بخشنامهها باعث مشکلات عديدهاي شده است. همچنين بررسي بازخورد بخشنامهها معمولاً با پيچيدگي و زمان بسيار همراه است. با اجراي سامانه جامع امور گمرکي، اين بخشنامهها توسط مرکز و بهصورت يکجا در سامانه اعمال ميگردد و از اعمال سليقه و بخشنامههاي متفاوت جلوگيري به عمل خواهد آورد.
سامانه هوشمند بيمه
با راهاندازي اين سامانه بيمهها به شبکه الکترونيکي سامانه جامع گمرکي پيوستند تا فعاليت بيمههاي همکار در گمرک بهصورت الکترونيکي کنترل شود تا علاوهبر صرفهجويي در وقت و هزينه، از بروز تخلفات احتمالي هم جلوگيري شود.
تير الکترونيکي(E-TIR)
ازجمله بخشهاي سامانه جامع امور گمرکي، بخش کارنهتير است. اين بخش نيز همانند ترانزيت از فرآيند دوراظهاري آغاز شده است و براساس رويه کارنهتير اقدام مي کند.
ارسال اطلاعات به مقصد و اعلام وصول اتوماتيک ازجمله قابليتهاي اين بخش از سامانه است.
با هماهنگي اتاق بازرگاني و انجمن شرکتهاي حملونقل و با حضور نماينده سازمان IRU در تهران، پژوهشکده سامانههاي هوشمند اقدام توليد ماژول اتصال سامانه جامع به سازمان IRU و دريافت مستقيم اطلاعات کارنهتير از مبدأ حمل انجام شده و در حال حاضر تير الکترونيکي (E-TIR) اجرايي شده است.
قرارداد آييننامه اجرايي طرح الکترونيکي تير«E-TIR» هم با هدف تسهيل روند ترانزيت، تجارت و کاهش خطرپذيري ميان دکتر مسعود کرباسيان رئيسکل گمرک ايران و محسن جلاليپور رئيس اتاق بازرگاني، صنايع، معادن و کشاورزي ايران امضا شد.
مسعود کرباسيان رئيسکل گمرک ايران در مراسم امضاي اين آييننامه با تأکيد بر اينکه امروز بيش از 70 کشور دنيا براساس سند تير رفتار ميکنند، گفت: ما بهعنوان يک کشور پيشتاز در امر کارنه تير توانستيم با 70 کشور دنيا ارتباط برقرار کنيم که اين کار بدون کمک همکارانمان در اتاق بازرگاني ميسر نبود.
در بحث ترانزيت يک نوع هماهنگي بين ما و کميسيون اقتصادي اروپا که تحت نظر سازمان ملل است از يک سو و سازمان ايرو وجود دارد.
وي افزود: از سوي ديگر امروز بيش از 70 کشور دنيا براساس سند تير رفتار ميکنند. سند تير يا همان دفترچه کارنه تير دفترچهاي است که قبلاً صادر ميشد و به عنوان مثال وقتي کاميوني از اروپا راه ميافتاد به هر مرز گمرکي که ميرسيد يک برگ از دفترچه مزبور را که وُله نام داشت ميکندند و گمرکات پس از جمعآوري اين برگهها آنها را به مقر اصلي کنوانسيون تير در ژنو ميفرستادند، تا بررسي شود که کاميون مورد نظر در آن زمان از کشورهاي مسير ترانزيت عبور کرده است يا نه که کاري زمانبر و سخت بود، اما امروز خوشبختانه با سيستم تير الکترونيکي ميتوان وضعيت کاميونها را به صورت لحظهاي رصد کرد.
رئيس کل گمرک با اشاره به اينکه ايران با 15 کشور همسايه است که از اين تعداد 7 کشور به دريا راه ندارند و دروازه ورود به اين کشورها عهده ايران است، گفت: در واقع ما دروازه ورود به جنوب شرقي آسيا هستيم و آسياي مرکزي را هم پوشش ميدهيم.
سامانه ثبت و دريافت شماره شناسه گوشيهاي وارداتي (IMEI) در گمرک
گمرک جمهوري اسلامي ايران در اجراي سياستهاي کنترل هوشمند ورود کالا به کشور و به منظور تسريع و شفافسازي فرآيند واردات تلفن همراه، افزايش دقت در کنترلهاي گمرکي، نسبت به ثبت و دريافت شماره شناسه گوشيهاي وارداتي اقدام کرد.
IMEI مخفف International Mobile Equipment Identity شناسه بينالمللي تجهيزات موبايل بوده و همه دستگاههاي موبايل با قابليت اتصال به شبکه مخابراتي GSM، داراي اين کد 15 رقمي مختص به خود است .
در اين کد، اطلاعات مربوط به مدل گوشي، شرکت سازنده، کشور سازنده و… وجود داشته و گوشيهاي تلفن همراه توسط اين کد در شبکههاي مخابراتي ثبت ميشوند.
گمرک ايران از همه نمايندگان رسمي و ارائهکنندگان کالاي تجاري تلفنهاي همراه در ايران دعوت بهعمل ميآورد با شرکت فعال در اجراي اين طرح و ارائه پيشنهادات و انتقادات سازنده، علاوه بر سادهسازي و تسريع در انجام فرآيندهاي رسمي ورود کالا به کشور، موجبات جلوگيري از جعل، تخلف و قاچاق کالا را فراهم کنند.
ارزيابي الکترونيکي عملکرد گمرکات سراسر کشور
دسترسي به گزارش ها و اطلاعات مديريتي ازجمله نيازهاي مديريتي امروزي است. در گذشته دسترسي به اين اطلاعات در گمرک به زمان زيادي نياز داشت و بسيار تخصصي بود و ميبايد اطلاعات تکتک گمرکات تجميع و سپس پردازش اطلاعات انجام شده و گزارشات مديريتي دريافت شود. همچنين دسترسي به اين اطلاعات پيچيده و در اختيار بخش فناوري اطلاعات بود.
ارزيابي عملکرد گمرکات سراسر کشوربا روش الکترونيکي پيشنهادي کونيو ميکوريا دبيرکل سازمان جهاني گمرک با عنوان پي ام سي(PMC)در نشست تخصصي مديران ستادي و اجرايي گمرکات سراسر کشور بررسي و ارزيابي شد.
اين اقدام با بهرهگيري از سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي صورت گرفت و دکتر کرباسيان رئيسکل گمرک ايران در اين نشست با بهرهگيري از گزارشهاي آنلاين اين سامانه به ارزيابي عملکرد گمرکات پرداخت و مشکلات و مسائل مرتبط با رويههاي گمرگي گمرکات سراسر کشور را با کمک سامانههاي هوشمند تبيين و درخصوص هر يک از موارد مطرح شده راهکارهايي بيان داشت.