سوالات متداول کمیته ایرانی اتاق بازرگانی بین المللی

 

گمرک نیوز: برای ورود ماشین‌آلات مستعمل پروژه‌های ساختمانی برون مرزی به ایران با مشکل گمرکی روبرو هستیم. ترجیح می‌دهیم آنها را وارد کنیم چون برای پروژه‌های داخلی می‌توانیم از آنها استفاده کنیم. چه راه‌حلی پیشنهاد می‌کنید؟
برای ورود ماشین‌آلاتی که از خارج خریداری شده و در پروژه های ساختمانی برون مرزی استفاده و مستعمل می‌شود می‌توان به یکی از دو روش زیر عمل کرد:

اخذ مجوز از سازمان توسعه تجارت ایران که زیر مجموعه وزارت صنعت و معدن است  (کمیته ماده ۱۹)

اگر پروژه ای دارید که برای مدت حداقل ۵ الی ۶ ماه دستگاهی را در داخل ایران نیاز دارید درخواست صدور مجوز ورود موقت به مرکز واردات بدهید.  پس از بررسی مجوز داده خواهد شد.

البته این مجوز برای  پیمانکاران خارجی در نظر گرفته شده است ولی در شرایط تحریم و نبودن مشابه داخلی و اهمیت دستگاه ، این مجوز به پیمانکاران داخلی نیز داده می‌شود.

قطعه ای در ایران خریداری شده و می‌خواهیم به کشور خارجی صادر کنیم، گمرک از ما برگ سبز می‌خواهد. مشکل این است که فروشنده برگ سبز ندارد؛ به دلیل اینکه قطعه مذکور سالها قبل وارد شده و یا این که در قالب یک دستگاه ماشین‌آلات و به‌صورت کلی وارد شده است. چه باید کرد؟

برخورد گمرک با  قطعه مورد سوال شما مانند یک کالای صادراتی است.  گمرک می‌خواهد اطلاعات وارداتی آن کالا را  بداند.  به عنوان مثال آیا این کالا از مرزهای قانونی کشور وارد شده؟  اصطلاحاً کالای قاچاق محسوب نمی‌شود. عوارض و هزینه‌های گمرکی آن پرداخت شده است یا خیر؟  کنترل‌های خروج کالاهای وارداتی از گمرکات لازم است چون در گمرک مقصد نیز  اطلاعات کالای وارداتی را درخواست می‌‎کنند.

 

به عبارت روشن‌تر، هدف از ارائه برگ سبز گمرکی، اطمینان از ورود قانونی کالای مذکور به کشور است. حال اگر کالای مذکور فاقد برگ سبز باشد ، باید از اداره کل مقررات صادرات و واردات مجوز گرفته شود.

با کالاهای خارجی که به مناطق آزاد ارسال می‌شود چگونه برخورد می‌گردد؟

اگر کالای خارجی از ایران به مناطق آزاد وارد شود به عنوان مبادلات و معاملات داخلی  محسوب می‌شود و باید با رویه کابو تاژ به منطقه حمل گردد.  خروج کالای داخلی از مناطق آزاد (با توجه به ماده ۱۷ قانون مناطق آزاد) به عنوان صادرات تلقی می‌شود. این ماده می‌گوید کالاهایی که برای به‌کارگیری و مصرف در منطقه از داخل کشور به مناطق آزاد حمل می‌گردند از موارد نقل و انتقال داخلی کشور بوده، ولی صادرات آنها از منطقه آزاد به خارج تابع مقررات عمومی صادرات و واردات خواهد بود. 

 

در گمرک مناطق آزاد برای ورود کالا از ایران هیچگونه عملیات گمرکی و دریافت عوارض گمرکی انجام نمی‌گیرد و بر اساس قانون امور گمرکی مناطق سرزمین اصلی مثل معاملات داخلی عمل می‌شود و کنترلی ندارد.  مگر این که کالای مذکور به عنوان کالای خاص و یا سرمایه‌ای محسوب شود.

کابوتاژ چیست؟

کابوتاژ رویه‌ای است که بر اساس آن کالای داخلی از یک گمرک مرزی به گمرک مرزی دیگر در قلمرو گمرکی از راه دریا یا رودخانه‌های مرزی حمل می‌گردد. کالایی که از لحاظ نزدیکی راه با رعایت صرفه تجاری از یک نقطه به نقطه دیگر قلمرو گمرکی از راه‌های زمینی مجاز با عبور از خاک خارجی و همچنین کالایی که از راه دریایا رودخانه‌های مرزی به مناطق آزاد حمل می‌شود در صورتی که برای مصرف در این مناطق باشد نیز مشمول مقررات کابوتاژ می شود. در این موارد هر گاه کالای کابوتاژی با وسایل نقلیه داخلی حمل شود وسیله نقلیه نیز تابع رویه کالای کابوتاژی است.

با توجه به این که کالاهای با تناژ بالای ۵۰۰ تن می‌باید با ناوگان داخلی وارد شود. از طرفی بنا به بخشنامه بانک مرکزی در مورد ۸ قلم کالای فله مانند شکر و گندم ورود آنها با ناوگان خارجی ممنوع است و حتماً باید با کشتیرانی جمهوری اسلام حمل شود. اگر علی‌رغم مقررات مذکور، کالا با ناوگان خارجی حمل شود در زمان ترخیص کنترلی در گمرک انجام می گیرد یا خیر ؟

در این گونه موارد بر اساس مصوبه ۱۴۹ شورای عالی ترابری اگر وارد کننده کالا مجوز از وزارت راه داشته باشد و قبض پرداخت ۱۰ درصد را ارائه کند ترخیص انجام می گیرد.

سیستم ستاک چیست؟

سیستم ستاک، بانک جامع اطلاعاتی جهت تعین ارزش گمرکی می‌باشد که بصورت روزانه در اجرای بند الف ماده ۱۵ قانون امور گمرکی اطلاعات مربوط به ورود کالا در کلیه گمرکات کشور در این سامانه وارد و توسط دفتر ستادی تعیین ارزش بررسی و پالایش و اطلاعات آن به روز می‌شود. مثلاً تمام اطلاعات آخرین واردات هر کالایی به کشور در سایت ستاک موجود است لذا ارزش گمرکی کالاهایی که به کشور وارد می‌شود با توجه به تعرفه کالا – مشخصات کالا با کالای وارده که همزمان خریداری شده باشد  قابل مقایسه است.  

 

تمامی  گمرکات به وسیله این سیستم به یکدیگر مرتبط هستند.

بانک‌ها برای ارائه برگ سبز وثیقه می‌گیرند. بانک بخشی از دارایی مشتری را مسدود می‌کند. از طرف دیگر بانک هم دچار افزایش سرفصل وصولی‌ها شده و بار مالی‌اش افزایش می‌یابد. چه راهی اندیشیده شده است؟

اخیراً برای جلوگیری از این‌گونه موانع، در بعضی از گمرکات سعی شده است ارزش کالاها تحت وب به صورت آنلاین بررسی شود. همچنین از طریق چت‌لاین تا مقدار ممکن از مکاتبات زاید جلوگیری می‌شود. در این روش با رد و بدل کردن اطلاعات مابین دفاتر تخصصی ستادی با گمرکات اجرایی زمان کمتری نیاز است که به نقطه سربه سر و واحدی رسید.

این روش در بعضی از گمرکات بزرگ در دست اجرا است.

از نظر بانک‌ها هنگامی‌که مبلغ سیاهه ارائه شده و جواز (گزینه ۴۲) برابر باشد، رفع تعهد صورت می‌گیرد. یک سال بعد، گمرک اعلام می‌کند که جواز «بیش بود» داشته است. در این حالت دیگر دسترسی به مشتری نداریم. کالا ترخیص و در مواردی حتی فروخته شده و پرونده از نظر بانک بسته شده است. راه حل چیست؟

با وجود دفاتر بازبینی و بر اساس ماده ۱۳۵ قانون گمرک، بعد از ترخیص کالا تا ۶ ماه مهلت داده شده است که قیمت‌ها بررسی شود و چنانچه گمرکی در مورد کالایی با اختلاف ارزش مواجه شود، می‌تواند پرونده را دوباره مفتوح کرده و از قانون بازبینی استفاده کند. این اتفاق به ندرت پیش می‌آید، ولی قانونی است.

مشکل عمده‌ای که بانک‌ها دارند، رفع تعهدات مشتریان و درگیری با استعلام‌هایی است که از دفاتر ارزش گمرکات می‌شود. وقتی جواز سبز توسط واردکننده‌ای به بانک ارائه می‌شود، اگر ارزش تشخیصی گمرک روی جواز کمتر ار ارزش سیاهه باشد، احتمال «بیش بود» داده می‌شود و باید از دفاتر تعیین ارزش گمرک استعلام شود. متأسفانه ۵ الی ۶ ماه طول می‌کشد که جواب دریافت شود. در اثر این تأخیر، وثیقه ها معطل می‌مانند. چه روشی برای تسریع و تسهیل این موضوع می‌توان در نظر گرفت؟

برگ سبز صادره اگر «بیش بود» داشته باشد، بدان علت است که گمرک ابتدا ارزش استنباطی بر اساس سوابق گذشته در جواز را درج می‌کند که قابل اعتراض است. طبق قانون می‌توان آن را از طریق مراجع بالاتر از طریق دفاتر ستادی گرفته الی دیوان عدالت اداری پیگیری نمود. به همین دلیل پروسه طولانی می‌شود و کاری نمی‌شود کرد.

چرا تشریفات گمرکی طولانی‌تر شده است؟

از تاریخ ۹۱/۱۲/۳۰ اراده بر این بوده که با همه موانع سخت‌افزاری- نرم‌افزاری و پهنای باند که وجود دارد گمرک-بانک مرکزی و وزارت بازرگانی به صورت شبکه‌ایی عمل کنند. (پورتال ارزی) بر اساس این سیستم دیگر فرم‌های ثبت سفارش وجود ندارد، بنابراین می‌بایست کلیه اظهارات متقاضی با هم هماهنگ باشد. این سیستم از هرگونه فساد و سوءاستفاده جلوگیری می‌نماید. طولانی شدن مراحل و تشریفات گمرکی به علت زیاد بودن دستورالعمل‌ها و عدم آشنایی به آنها می‌باشد.

کار پورتال ارزی چیست؟

بر اساس پورتال ارزی راه اندازی شده تمام کالاهای ثبت شده در مرکز مبادلات ارزی، به گمرک و بانک مرکزی لینک می‌شوند.

به محض اینکه کالایی در گمرک ترخیص شود، بانک مرکزی نسبت به آن مطلع خواهد شد و برای تسویه و پیگیری اقدام خواهد کرد.

تمام کالاهای ترخیصی و ثبت سفارش شده در این پورتال به ثبت می‌رسند.

آیا اولویت‌بندی در ترخیص کالا وجود دارد؟

خیر، فقط کالاهایی که در معرض فاسد شدن هستند، مثلاً مواد غذایی، از اولویت برخوردارند.

کالایی مانند سیگار، در هوای مرطوب بندرعباس به علت طولانی شدن ترخیص به جهت نمونه‌برداری و آزمایشگاه در معرض آسیب است؛ چه باید کرد؟

به طور کلی برای ترخیص کالا از گمرک ۲ نوع مجوز باید اخذ شود. بخشی از مجوزها مقرراتی می‌باشد که باید به موقع از ادارات گرفته شود به نام مجوز واردات، بخشی از مجوزها قانونی هستند مانند استاندارد – قرنطینه و غیره تحت عنوان سازمان‌های نظارتی، می‌توان برای جلوگیری از طولانی شدن پروسه ترخیص تا آنجا که امکان دارد از قبل مجوزها را گرفت.

اخیراً در راستای سرعت بخشیدن به اینکار پنجره واحد در بعضی از گمرکات اجرایی شده و حضور فیزیکی نماینده و یا کارشناس تمام الاختیار تمام دستگاه‌هایی که مجوز صادر می‌کنند از جمله اداره قرنطینه – اداره استاندارد و غیره در آنجا حضور دارند.

آیا در گمرک، ضمانت‌نامه قانونی- مثل ضمانتی که بانک‌ها می‌گیرند تا کار را انجام دهند- وجود دارد؟

خیر، اخذ مجوزها اجباری بوده، چون مستقیماً با جان مردم در ارتباط است. مثل موادغذایی، دارویی و غیره.

گمرک امام خمینی از واردکنندگان تقاضای ارائه بیمه‌نامه کلاس آ می‌کند. آیا این موضوع توجیه قانونی دارد؟

خیر، اگر چنین درخواستی شده باشد ممکن است از طرف انبارهای عمومی باشد که زیرنظر گمرک نیست.