وقتی قیمت کت و شلوار بعضی چندین برابر حقوق یک کارگر ساده است!

به گزارش تراز: درباره انسان تعبیرات مختلفى در قرآن مجید آمده است. در آیات فراوانى به انسان و در آیاتى نیز به عنوان بنى آدم و عجیب اینکه در بسیارى از آیاتى که از او به انسان تعبیر شده صفات نکوهیده و مذمومى براى او ذکر گردیده است. مثلا در آیات مورد بحث انسان به عنوان یک موجود فراموشکار و حق نشناس معرفى شده؛ در جاى دیگر به عنوان یک موجود ضعیف و در جاى دیگر به عنوان یک موجود ستمگر و کفران کننده؛ در جائى دیگر انسان را بخیل و در مورد دیگر موجودى عجول و کفران کننده؛ در مورد دیگر موجودى پرخاشگر و در جاى دیگر ظلوم و جهول و تعابیر فراوان دیگر.

اما به راستی چرا انسان که اشرف مخلوقات است و خدا به او اوج کرامات را داده و برایش ارزش و اعتبار قائل شده با خود اینگونه رفتار می کند و نفس خویش را شعیف و زبون و پست می شمارد؟

باید دید چرا انسان با آن همه کرامت و محبت الهى این همه نقاط ضعف و نارسائى از خود نشان مى دهند؟! بدیهى است چنین انسانى نه تنها از امکانات فراوان و سرمایه هاى عظیم وجود خویش بهره نمى گیرد، بلکه با بکار انداختن آنها در مسیرهاى انحرافى و غلط به صورت موجودى خطرناک و سرانجام ناتوان و بینوا در مى آید.

در آیه ۱۲ سوره یونس می خوانیم:

«وَإِذَا مَسَّ ٱلْإِنسانَ ٱلضُّرُّ دَعَانَا لِجَنۢبِهِۦٓ أَوْ قَاعِدًا أَوْ قَآئِمًۭا فَلَمَّا کَشَفْنَا عَنْهُ ضُرَّهُۥ مَرَّ کَأَن لَّمْ یَدْعُنَآ إِلَىٰ ضُرٍّۢ مَّسَّهُۥ ۚ کَذَٰلِکَ زُیِّنَ لِلْمُسْرِفِینَ مَا کَانُوا۟ یَعْمَلُونَ.»

«هنگامی که به انسان زیان (و ناراحتی) رسد، ما را (در هر حال:) در حالی که به پهلو خوابیده، یا نشسته، یا ایستاده است، می‌خواند؛ امّا هنگامی که ناراحتی را از او برطرف ساختیم، چنان می‌رود که گویی هرگز ما را برای حل مشکلی که به او رسیده بود، نخوانده است! این گونه برای اسرافکاران، اعمالشان زینت داده شده است (که زشتی این عمل را درک نمی‌کنند)!» (سوره یونس، آیه ۱۲)

** وقتی قیمت کت و شلوار بعضی چندین برابر حقوق یک کارگر ساده است!

در یادداشت گذشته به یکی از مصادیق بارز اسراف کاری در حق خویشتن و چگونگی زینت داده شدن این عمل در برابر دیدگان او اشاره نمودیم. فرهنگ مصرف گرایی و اشرافی گری و اینکه به قول عطار نیشابوری: “هرچه دیده بیند دل کند یاد” یادآور همین اسراف در حق خویش است. آیا همه کرامت انسانی در این است که ماشین او میلیاردی باشد و ساعت مچی اش میلیونی!؟ آیا اگر کت و شلوار من چندین برابر حقوق یک کارگر ساده قیمت داشته باشد این به معنای پیشرفت و اعتبار و کرامت من است!؟

** فضیلت آدم بر سایر مخلوقات

انسانى که با استفاده از وجود رهبران الهى و بکار گرفتن اندیشه و فکر و قرار گرفتن در مسیر حرکت تکاملى و حق و عدالت به مرحله آدمیت گام مى نهد و شایسته نام بنى آدم مى شود، به جایى مى رسد که بجز خدا نمى بیند، آنچنان که قرآن مى گوید:

«ما آدمیزادگان را گرامى داشتیم و صفحه خشکى و دریا را جولانگاه آنها قرار دادیم و از روزیهاى پاکیزه به او بخشیدیم و بر بسیارى از مخلوقات خود فضیلت و برتریش دادیم.» (سوره اسراء آیه ۷۰)

** سه عامل سقوط انسان از نظر قرآن

اما به راستی چه عواملی موجب سقوط انسان از آن جایگاه رفیع کرامت انسانی می شود؟ عوامل مختلفی نقش دارند که به برخی اشاره گذرا می اندازیم:

 ۱. غفلت و از خود بی گانگی: قرآن کریم در این باره می فرماید: «به راستی بدترین جنبندگان در پیشگاه خدا،‌ کران و گنگان اند که عقل خویش را به کار نمی‌گیرند.» (انفال، ۲۲) این آیه نشان می‌دهد که انسان ها به دلیل به کار نگرفتن عقل و اندیشه و عمل نکردن به مقتضای آن سرزنش شده‌ و در جایگاه حیوانات و یا بدتر از آنان قرار گرفته اند.

۲. هوای نفس: برخی دیگر از آیات قرآن هوای نفس را عامل سقوط از جایگاه رفیع انسانی معرفی کرده اند. پیروی از هوای نفس، انسان را به جایی می رساند که قرآن می فرماید: “ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلین”؛ (تین، ۵) سپس او را به پایین‏ترین مرحله بازگرداندیم.

۳. دنیا پرستی: “کسانی که به دیدار ما امیدی ندارند و به زندگی دنیا دل بسته و بدان آرامش یافته اند و کسانی که از آیات ما بی خبرند، ایشان به دلیل کردارشان در آتش جای دارند “. (یونس، ۷و ۸)