هر کسی که در حیطه واردات و صادرات کالا فعالیت دارد، مطمئنا با مفهوم کالای متروکه آشناست. اما اگر به تازگی وارد تجارت و فعالیت های تجاری بین المللی شده اید، پیش از هر چیزی باید راجع به اصطلاحات زیادی که در این زمینه وجود دارند آشنایی لازم را بدست آوید. یکی از پرکاربردترین اصطلاحات در این زمینه کالای متروکه می باشد. شما باید در مورد کالاهای متروکه در گمرک و قوانین و مقرراتی که در رابطه با آن تنظیم شده اند اطلاعات کاملی داشته باشید. در این صورت قادر خواهید بود در جریان اقدامات تجاری خود، تصمیمات آگاهانه ای گرفته و با برنامه ریزی درست حرکت کنید. بنابراین اگر شما هم از جمله کسانی هستید که تازه وارد عرصه تجارت شده اید و با این مفهوم تجاری و مقررات آن آشنایی کافی ندارید، پیشنهاد می کنیم در این مقاله همراه ما باشید تا هم با تعریف کالای متروکه و هم اقدامات لازم جهت ترخیص کالا از گمرک آشنا شوید.
کالای متروکه چیست؟
به آن دسته از محصولات وارداتی یا صادراتی که بیشتر از حد مجاز در انبارداری گمرک مانده اند، در اصطلاح کالای متروکه می گویند. مسلم است که تمام کالاهایی که از طریق حمل و نقل و طی مرزهای جغرافیایی به کشوری وارد می شوند، برای ورود باید از اداره گمرکی رد شوند. گمرک این کالاها را تا زمانی مقرر نگهداری می کند تا صاحبان آن با در دست داشتن اسناد و مدارک لازم بیایند و نسبت به ترخیص کالایشان از گمرک اقدام کنند. اگر صاحب کالاها بعد از گذشت ۴ ماه در گمرک حاضر نشود و در تحویل مدارک و اسناد لازم برای ترخیص کالای خود تاخیر کند، در این صورت کالا به عنوان کالای متروکه شناخته شده و اداره گمرکی آن کالاها را ضبط کرده و به فروش می رساند.
در رابطه با متروکه تلقی شدن کالا، قوانین و مقررات گوناگون و زیادی تدوین شده است که می توان از آنها فهمید که هر کالا برای متروکه شدن شرایط ویژه خود را دارد. ولی غالبا در اداره گمرکی فرودگاه های کشور به عنوان مثال جهت ترخیص کالا از گمرک فرودگاه امام، هرگونه کالای وارداتی بعد از اینکه دو ماه از صدور اولین قبض انبارش گذشت، و در سایر مکان های گمرکی (زمینی و دریایی) مانند ترخیص کالا از بندر خرمشهر نیز اگر ۴ ماه از وقت مقرر بگذرد، آن کالای وارد شده کالای متروکه می شود.
قانون مهم دیگری هم هست که تاجران و وارد کنندگان کالا در این رابطه باید بدانند؛ بعد از گذشتن مدت زمان متروکه اعلام شدن کالا، صاحبان آن کالا می توانند به اداره گمرک رفته و در مورد ترخیص بار خود از گمرک دوباره مهلت بگیرند، تمدید مجدد ترخیص کالاها در گمرک زمینی و دریای ۴ ماه و در گمرک فرودگاهی ۲ ماه می باشد.
علل متروکه شدن کالاهای وارداتی
گفتیم کالای متروکه به کالایی می گویند که در مدت زمان قانونی تعیین شده از گمرک ترخیص نشود و هنوز بعد از گذشت چند ماه از تاریخی که اولین قبض انبارداری در گمرک صادر شده در انبار مانده باشد. باید بگوییم بین کالاهای وارداتی و صادراتی در مورد مدت زمانی که موقتا یا دائمی مقرر شده تا در گمرک بماند، تفاوتی وجود ندارد؛ به عبارتی در این زمینه قوانین یکسانی برای کالاهای وارداتی و صادراتی جاریست.
حال که با کالای متروکه آشنا شدید، حتما از خود می پرسید که کالاهای وارداتی به کدامین دلایل متروکه می شوند؟ به طور خلاصه می توان گفت که کالاهای وارداتی در درجه اول به علت عدم مراجعه صاحبان کالا به اداره گمرک و انجام نشدن اقدامات ترخیص کالا، متروکه تلقی می شود. اما این مراجعه نکردن بازرگانان به گمرک برای ترخیص کالایشان، خود می تواند علت های متفاوتی داشته باشد. صاحبان کالا یا به علت تکمیل نبودن اسناد و مدارکشان برای ترخیص کالا مراجعه نمی کنند؛ زیرا اگر مدارک کامل نباشد مجوز ترخیص کالا صادر نمی شود. برخی تجار نیز مجوز قانونی برای واردات آن کالا را نداشته اند؛ پس در این حالت نیز نمی توانند کالا را ترخیص نمایند. دلیل دیگر این است که صاحب کالا ممکن است برای پرداخت هزینه های ترخیص کمبود نقدینگی داشته باشد. گاهی نیز تجار برای تایید کالای وارداتی خود، مجوزهای اداره بهداشت را ندارند تا استاندارد بودن کالا را تایید کند.
بعد از گذشت چه مدت، کالا تبدیل به بار متروکه می شود؟
از تاریخی که قبض انبار برای صادرات و واردات کالا و یا ترانزیت کالا صادر شده، بیشترین مدتی که کالا می تواند در گمرک توقف کند، ۴ ماه است. بعد از این مدت اگر صاحبان به گمرک مراجعه نکرده و اقدامات ترخیص کالا را انجام ندهند، بارشان متروکه به حساب می آید. البته موسسات تولیدی مدت زمان ۴ ماهه را شامل نمی شوند. در بارهای هوایی این مدت به حداکثر ۷۰ روز از تاریخی که کالا به گمرک وارد شده می رسد.
هزینه انبارداری
این هزینه توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی فقط تا ۵ ماه، از فروش کالاهای متروکه تامین می شود. اگر فرایند تحویل دادن کالا و یا فروش آن بیشتر از ۶ ماه به طول بینجامد، این سازمان وظیفه دارد هزینه های دیگری مانند انبارداری اضافه را نیز بپردازد. سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی، بعد از این که هزینه های مربوط به خدمات و دیگر هزینه های نگهداری کالای متروکه را با گمرک تسویه کرد و یا بابت پرداخت آن تعهد داد؛ می تواند کالا را از گمرک خارج کرده و منتقل کند.
صاحبان کالاهای متروکه در گمرک در مواردی از پرداخت هزینه انبارداری آن معاف می شوند. طبق تبصره ماده ۱ قانون امور گمرکی، در شرایطی که صاحب کالا طبق انتظار قطعی گمرک، کالایش را ترخیص نکند؛ و نظر قطعی گمرک پرداخت مبلغی بیشتر از آنچه که صاحب کالا می گوید نباشد، آن کالا از تاریخی که مبلغی اظهار شده تا تاریخی که گمرک نظر قطعی و نهایی خود را به صاحب کالا اعلام نماید، صاحب کالا از پرداخت هزینه انبارداری معاف می شود.
کالای متروکه چگونه به فروش میرسد؟
کالاهای متروکه در گمرک از ۳ روش مزایده کتبی بار، حراج کالا و خرده فروشی بار به فروش می رسند. شاید بپرسید چه نهادی آن ها را به فروش می رسانند. قبلا گفتیم که این وظیفه به عهده سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی است، که مسئولیت فروش کالاهای ضبط شده و متروکه در گمرک را به عهده دارد.
فرایند فروش به این صورت است که گمرک پس از کسر کردن هزینه های گمرکی ( مثل حمل و نقل و بیمه و هزینه های قطعی ورود) باقی هزینه را سپرده می نماید. صاحب کالا تا مدت ۲ سال می تواند با ارائه مدارک مربوطه، به گمرک رفته و مبلغی که از فروش کالایش باقی مانده را دریافت کند. در روش مزایده کالای متروکه نیز خود صاحب کالا هم می تواند حضور داشته باشد ولی در اولویت نیست.
جمع بندی
همان طور که خواندید در این مقاله با یکی از اصطلاحات پرکاربرد تجارت بین المللی آشنا شدید. گفتیم که کالای متروکه چیست و چگونه متروکه می شود تا اقدامات پیشگیرانه برای متروکه نشدن کالای وارداتی خود را انجام دهید. اگر قصد واردات کالا و ترخیص کالا از گمرک را دارید، کارشناسان ما در گروه تجاری ققنوس به شما کمک خواهند کرد؛ پس با ما در ارتباط باشید.
