بیمه حمل و نقل دریایی به عنوان یکی از موضوعات مهم و پرکاربرد در حوزه بیمه و صنعت حمل و نقل در نظر گرفته می‌شود. حمل و نقل دریایی به عنوان یکی از روش‌های اصلی حمل و نقل بین‌المللی کالاها، با مسائل مختلفی مانند خطرات دریایی، آسیب‌پذیری به عوامل طبیعی و تصادفات دریایی روبه‌رو است؛ بنابراین، بیمه حمل بار دریایی به عنوان یک ابزار مهم برای مدیریت و کاهش این خطرات و زیان‌های احتمالی، اهمیت بسیاری دارد. در این مقاله از سوی گروه تجاری ققنوس به بررسی نقش بیمه در حمل و نقل دریایی، انواع بیمه‌های مورد استفاده، مزایا و معایب آنها، و چالش‌های موجود در این حوزه خواهیم پرداخت. در ادامه همراه ما باشید.
بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟
بیمه حمل و نقل دریایی در واقع به قراردادی گفته می‌شود که بین شرکت بیمه و صاحبان بار جهت جبران خسارات وارده به بار منعقد می‌گردد. این قرارداد مفاد مربوط به خود را دارد که از جمله آنها این است که شرکت بیمه بایستی متعهد گردد تا برخی یا کلیه غرامت وارد شده بر کالای بیمه شده را در مسیر حمل و نقل دریایی پرداخت نماید. همچنین بیمه حمل بار دریایی یک نوع بیمه است که برای پوشش دادن خطرات و زیان‌های مرتبط با حمل و نقل کالاها و کالای حمل‌شده از طریق دریا ارائه می‌شود.
وقوع حوادث مانند غرق شدن کشتی، سرقت بار، آسیب‌های ناشی از عوامل طبیعی مانند طوفان‌ها، زمین‌لرزه‌ها و یخبندان، همچنین از دست دادن یا خسارت به بارها و کالاهای حمل‌شده از جمله مواردی است که تحت پوشش این نوع بیمه قرار می‌گیرد.
صاحبان بار، کشتیرانان، شرکت‌های حمل و نقل و صادرکنندگان یا واردکنندگان کالاها معمولاً از بیمه حمل و نقل دریایی استفاده می‌کنند تا خطرات مرتبط با حمل و نقل دریایی را مدیریت کرده و در صورت وقوع حادثه، خسارت‌های احتمالی را تأمین کنند. این نوع بیمه ممکن است شامل بیمه بار، بیمه کشتی، بیمه مسئولیت عاملان حمل و نقل و… باشد.
لازم به ذکر است با توجه به خطرات مختلف موجود در حمل و نقل دریایی، بیمه حمل و نقل دریایی یک جزئی اساسی از فعالیت‌های صنعت حمل و نقل دریایی است و به صورت گسترده در سراسر جهان استفاده می‌شود تا سرمایه‌ها و منافع صاحبان بار و نیز شرکت‌های حمل و نقل حفظ شود.
اهمیت بیمه حمل و نقل دریایی
همانطور که می‌دانید در سفرهای دریایی، دریای بی‌کرانی در پیش است و این امر موجب مخاطرات بسیار زیاد و غیر قابل پیش‌بینی برای کشتیرانان خواهد شد. از این رو بیمه حمل بار دریایی به همین منظور ایجاد شده است تا در صورت بروز هرگونه اتفاق غیرقابل پیش‌بینی خسارت وارد شده بر صاحبان بار را جبران نماید. همچنین از طرفی برای داشتن واردات و صادرات موفق، نیاز به امنیت حمل و نقل دریایی و همچنین تضمین و ایمنی سلامت محموله‌های صادر یا وارد شده به عنوان یک ضرورت مهم در نظر گرفته می‌شود.
از این رو به کمک بیمه حمل و نقل دریایی می‌توان این خسارات را در حین جابجایی یا موارد دیگر به شکل کاملاً قانونی جبران و پیگیری نمود. در نتیجه می‌توان گفت بیمه حمل بار دریایی اهمیت بسیار زیادی دارد و از جمله دلایل اهمیت آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مدیریت خطرات غیر قابل پیش بینی
همانطور که گفته شد حمل و نقل دریایی با خطرات مختلفی همچون غرق شدن کشتی، سرقت بار، آسیب‌های ناشی از عوامل طبیعی و… همراه است. بیمه حمل و نقل دریایی به صورت مؤثری این خطرات را مدیریت کرده و در صورت وقوع حادثه، خسارت‌های احتمالی را تأمین خواهد کرد.
حفاظت از سرمایه‌ها
برای صاحبان بار، کشتیرانان، شرکت‌های حمل و نقل و صادرکنندگان یا واردکنندگان کالاها، حفاظت از سرمایه‌ها و منافع مالی بسیار اهمیت دارد. بیمه حمل و نقل دریایی به آنها امکان می‌دهد تا در مواقع بحرانی خسارت‌های مالی را تأمین کنند.
افزایش اعتماد
استفاده از بیمه حمل و نقل دریایی می‌تواند باعث افزایش اعتماد صاحبان بار و شرکت‌های حمل و نقل به یکدیگر شود. این اعتماد می‌تواند روابط تجاری را تقویت کرده و بازار حمل و نقل را بهبود بخشد.
رعایت قوانین و مقررات در حوزه واردات یا صادرات
در بسیاری از کشورها، استفاده از بیمه حمل و نقل دریایی یک الزام قانونی است. به عنوان مثال، بسیاری از بنادر و کشورها برای ورود کشتی‌ها و بارهای حمل‌شده به آنجا، الزام به داشتن بیمه حمل بار دریایی می‌کنند.
پوشش گسترده
بیمه حمل و نقل دریایی شامل پوشش بسیار گسترده‌ای از خطرات مختلف مانند غرق شدن کشتی، سرقت بار، آسیب‌های ناشی از عوامل طبیعی و… است که به صورت جداگانه پوشش داده نمی‌شود.
در نتیجه می‌توان گفت بیمه حمل بار دریایی به عنوان یک ابزار مدیریت خطرات و حفاظت از سرمایه‌ها، اعتماد سازی، رعایت قوانین و پوشش گسترده خطرات، اهمیت بسیار زیادی دارد.
انواع بیمه حمل بار دریایی
تا این بخش از مقاله با مفهوم بیمه حمل و نقل دریایی به طور کامل آشنا شدید و همچنین نسبت به اهمیت و ضرورت آن آگاهی‌های لازم را به دست آورده‌اید. در نتیجه در این بخش از مقاله قصد داریم تا به انواع بیمه دریایی بپردازیم و هر کدام از آنها را مورد بررسی قرار بدهیم. در این زمینه توجه داشته باشید که تعهد در هر بیمه نامه بر اساس نوع آن متفاوت خواهد بود.
در واقع می‌توان گفت یک شرکت بیمه‌گر لازم نیست هر نوع خسارتی را غرامت کند و بر حسب توافقنامه شرایط و میزان خسارت پرداختی متفاوت خواهد بود؛ اما به طور کلی در نظر داشته باشید که قوانین بیمه حمل بار دریایی نوعی مقررات بین‌المللی در نظر گرفته می‌شوند و کلیه کشورها بایستی خود را به نسبت انجام آن متعهد بدانند.
از رایج‌ترین انواع بیمه نامه دریایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیمه دریایی اف پی ای FPA
در این نوع بیمه نامه اگر بیمه گذار از سه شرط بیمه حمل و نقل استفاده نماید، پوشش دهی بیمه گسترده‌تر از موارد تعیین شده خواهد بود. در نتیجه طرفین توافقنامه، بیمه محدودی ندارند و می‌توانند در بیمه نامه دریایی اف پی ای تعهد سازمان بیمه را تغییر و آن را افزایش و یا کاهش بدهند. به عنوان نمونه می‌توان برخی از خسارت‌های کوچک و جزئی را از شرایط پرداخت سازمان بیمه حذف کرد. توجه داشته باشید که یکی از موضوعات مهم در بیمه نامه اف پی ای مربوط به هنگام خروج و تخلیه کالا در نظر گرفته می‌شود.
به عبارتی بهتر می‌توان گفت در این نوع بیمه نامه کالا از هنگام خروج از انبار بارگیری و تا زمان تخلیه بار در مقصد بر حسب شرایط خاص مشمول بیمه خواهد شد. در این نوع بیمه می‌توان در صورت بروز هر نوع آسیب و خسارتی مبلغی را از شرکت بیمه دریافت کرد.
همچنین یکی از ویژگی‌های مهم بیمه نامه دریای اف پی ای تعهدات مربوط به کارفرما در نظر گرفته می‌شود که تنها در برابر آسیب‌های بزرگ متعهد به پرداخت خسارت هستند؛ اما خسارت‌های کوچک در این بیمه نامه گنجانده نمی‌شود.
بیمه نامه دریایی بلیو ای WA
در این نوع بیمه نامه دریایی شرکت بیمه کننده علاوه بر پرداخت خسارت عمومی بر حسب قرارداد بایستی خسارت خصوصی وارد شده بر محموله را نیز پرداخت نماید. به همین دلیل بیمه نامه دریایی دبلیو ای نسبت به نسبت به بیمه نامه اف پی ای کامل‌تر و جامع‌تر در نظر گرفته می‌شود.
در نتیجه لازم به ذکر است که شرکت‌ها و سازمان‌های صاحب بار جهت تعهد شرکت بیمه نسبت به پرداخت خسارت و غرامت‌های کوچک مانند شکستگی و مواردی از این قبیل را بایستی به شکل کاملاً دقیق در قرارداد ذکر کند. در بیمه نامه دریایی WA مبلغ خسارات وارد شده به کالا بایستی از مبلغ مشخص شده در قرارداد بیشتر باشد.
یکی از ویژگی‌های مهم بیمه نامه دریایی WA می‌توان به جزئیات حقوقی و مالی آن اشاره نمود که تقریباً نسبت به دیگر بیمه نامه‌ها مانند بیمه شخص ثالث یا بیمه کشتی جزئیات بیشتری را شامل می‌شود.
بیمه دریایی از بین رفتن کل کالا
یکی از مهمترین انواع بیمه حمل و نقل دریایی که کاربرد گسترده و ویژه‌ای دارد، بیمه دریایی از بین رفتن تمام کالا در نظر گرفته می‌شود. با توجه به توافقنامه، این بیمه در صورت نابودی کل محموله شرکت بیمه گذار متعهد است خسارات وارد شده را به صورت کامل جبران کند. البته این نوع بیمه نامه برای کالاهای خاص مانند سیمان، غلات و اقلامی که به صورت فله جابه‌جا می‌گردند، کاربرد زیادی دارد. با توجه به مفاد مشخص شده در این نوع بیمه نامه اگر طی حادثه و یا اتفاقی پیش بینی نشده قسمتی از بار سالم بماند، بار دیگر مشمول بیمه نخواهد شد.
همچنین یکی از نکات مهم در این نوع بیمه دریایی چگونگی از بین رفتن کالا در نظر گرفته می‌شود که امری بسیار مهم در نظر گرفته می‌شود و معمولاً شامل دو حالت می‌شود.
- بار بر اثر حادثه، ماهیت و ارزش خود را از دست داده است.
- بار بر اثر حوادثی مانند آتش‌سوزی یا واژگونی به طور کامل نابود شده است.
در هر دوی حالا شرکت بیمه گذار موظف است طبق موارد مندرج در قرارداد بیمه حمل دریا خسارت‌های وارد شده را پرداخت کند.
همچنین از دیگر انواع بیمه حمل و نقل دریایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیمه حمل بار دریایی سراسری
- بیمه حمل بار دریایی قراردادی
- بیمه حمل و نقل مالک کشتی
- بیمه حمل و نقل بارگذار
- و…
خساراتی که شامل بیمه حمل و نقل دریایی می‌شوند، کدامند؟
بیمه حمل بار دریایی برای خسارات مختلفی پوشش ارائه می‌دهد. برخی از این خسارات در جدول زیر گنجانده شده است.
| غرق شدن یا آسیب دیدن کشتی | این شامل خسارات ناشی از غرق شدن یا آسیب دیدن کشتی به هر دلیلی مانند تصادف، طوفان، یخبندان و… |
| آسیب به بار | بیمه حمل بار دریایی ممکن است خسارات ناشی از آسیب به بارهای حمل شده را پوشش دهد، مانند خسارت‌های ناشی از سرقت، آسیب‌های ناشی از حرارت یا رطوبت، و… |
| هزینه‌های نجات و بازسازی | بیمه حمل و نقل دریایی ممکن است هزینه‌های نجات و بازسازی کشتی یا بار را نیز پوشش دهد. |
| خسارات ناشی از عوامل طبیعی | بیمه حمل بار دریایی ممکن است خسارات ناشی از عوامل طبیعی مانند طوفان‌ها، سونامی‌ها، زمین لرزه‌ها و… را پوشش دهد. |
| خسارات شخص ثالث | بیمه حمل بار دریایی ممکن است خسارات ناشی از آسیب به شخص یا مالکیت شخص ثالث را نیز پوشش دهد. |
این موارد تنها چند مثال از خساراتی هستند که بیمه حمل و نقل دریایی ممکن است پوشش دهد. بسته به نوع بسته‌بندی، محتوا، مقصد و شرایط حمل و نقل، پوشش‌های بیمه ممکن است متفاوت باشد. همچنین می‌توان گفت خسارات وارد شده به بار در صورت آسیب ذاتی مانند کرم خوردگی، زنگ زدگی، فاسد شدن و یا… تحت پوشش بیمه قرار نخواهد گرفت و تنها خسارت‌هایی که جنبه تصادفی دارند تحت پوشش آن قرار خواهند گرفت.
جمع بندی
همانطور که در ابتدای اشاره شد بیمه حمل و نقل دریایی امروزه تنها محدود به جبران خسارت بر اثر مواردی مانند آتش سوزی، حمله دزدان دریایی و یا حوادث طبیعی نیست. در حال حاضر انواع بیمه دریایی جهت پوشش همه جانبه کالاها به شکل کاملاً حرفه‌ای مشغول به کار است. در نتیجه با توجه به قراردادی که میان بیمه‌گر و بیمه گذار بسته می‌شود، تعهداتی میان طرفین مشخص و تدوین می‌گردد. همچنین بیمه حمل و نقل از مهمترین بیمه‌هایی است که برای جابه‌جایی کالاهای گوناگون در نظر گرفته می‌شود.
از این رو بهتر است در ابتدای کار با یک شرکت بیمه حمل و نقل دریایی معتبر شروع به همکاری کنید تا بتوانید با خیال آسوده به ارسال بار خود بپردازید. از شرکت‌های معتبر در زمینه حمل بار دریایی می‌توان به گروه تجاری ققنوس اشاره کرد. در واقع می‌توان گفت گروه تجاری ققنوس با بیش از ۱۱ سال سابقه در زمینه ترخیص کالا، حمل و نقل و ترانزیت کالا به انواع شکل دریایی، زمینی، هوایی و… می‌تواند خدمات ارزنده‌ای را برای شما عزیزان به همراه داشته باشد.
تعریف بیمه حمل و نقل دریایی چیست؟
در واقع می‌توان گفت این نوع بیمه توافقی است که بین شرکت بیمه و یا صاحبان کالا جهت جبران آسیب‌ها و خسارات وارده به بار منعقد می‌گردد.
بیمه مربوط به حمل و نقل دریایی چه اهمیتی دارد؟
استفاده از بیمه حمل و نقل اهمیت بالایی را برای افراد به همراه دارد که مهمترین آنها شامل مدیریت خطرات غیرقابل پیش‌بینی، حفاظت از سرمایه پوشش گسترده و … می‌شود.
انواع بیمه حمل دریایی چیست؟
انواع بیمه حمل دریایی شامل بیمه دریایی اف پی ای، بیمه دریایی دبلیو ای، بیمه دریایی از بین رفتن کل کالا و … در نظر گرفته می‌شود.
چه خساراتی شامل بیمه حمل بار دریایی می‌شود؟
مهمترین خسارت‌هایی که شامل بیمه حمل دریایی می‌شود شامل غرق شدن یا آسیب دیدن به کشتی، آسیب به کالا، خسارت ناشی از عوامل طبیعی، خسارت شخص ثالث در نظر گرفته می‌شود.
