به قومت بگو لباس دشمنان مرا نپوشند / مدگرایی لزوما ناپسند نیست

پایگاه خبری تحلیلی تراز: یکی از خطراتی که در سال های اخیر بیش از هر زمان دیگری کشور ما و بخصوص جوانان را تهدید می کند مصرف گرایی و مدگرایی است. البته وقتی سخن از اصلاح الگوی مصرف به میان می آید شاید اینطور به اذهان خطور کند که خود مصرف امری مذموم از نظر شارع مقدس اسلام به شمار می رود حال آنکه بدون تردید مصرف، به خودی خود نه تنها ناپسند و مذموم نیست بلکه امری ضروری و لازم است. مصرف لازم و ضروری است ولی هدف نیست. مصرف باید وسیله بهتر زیستن ما باشد نه هدف غائی در زندگی.
اما بزرگترین مانع در راه اصلاح الگوی مصرف مدگرایی و مدپرستی است. مد، هر روز دریچه و به تعبیر بهتر چاله ای را پیش روی انسان قرار می دهد و پیش از آنکه از چاله قبلی خارج شویم به دام بعدی گرفتار خواهیم شد. البته قطعا منافع کشورهای غربی در ترویج مد در بین کشورهای شرقی است. این ترویج نیز به حدی است که همه جنبه های زندگی افراد از رنگ لباس گرفته تا بلند و کوتاه کردن مو، گفتگوی روزانه و حتی سبک زندگی را در بر می‌گیرد. ریشه مدگرایی را هم باید در عقده های روحی، میل به انگشت نما شدن، تفاخر و اعلام میزان مال و ثروت دانست.
البته مدگرایی را نمی توان به کلی مذموم و مردود بدانیم. مد می تواند پیش برنده جامعه هم باشد به شرط آنکه دچار افراط در آن نشویم. وقتی مد با فرهنگ و آیین و ارزش ها مغایر باشد قطعا موجب عقب افتادگی فرهنگی می شود. مدهایی که توسط کشورهایی استعمارگر برای سایر کشورها طراحی و ترویج می شوند چنین خاصیتی دارند. اما اگر مد، مصداق نوآوری و هماهنگ با ارزشهای جامعه باشد بی شک موجب پویایی و نشاط جامعه خواهد بود و روحیه نخوت و خمودگی را از بین جوانان می برد.
دسته اول از مدگرایی که مورد اشاره قرار گرفت از سوی شرع نیز به صراحت نهی شده است. دین اسلام به هیچ وجه الگوپذیری از بیگانگان بخصوص دشمنان جامعه اسلامی را نمی پسندد.
در همین رابطه روایت زیبایی از امام باقر (ع) نقل شده که حضرت در آن به شدت نسبت به دنباله روی از مد نهی می کنند:
«اوحی الله إلی نبی من الانبیاء ان قل لقومک لا تلبسوا لباس اعدائی و لا تطعموا مطاعم اعدایی و لا تشاکلوا بما شاکل اعدائی فتکونوا اعدایی کما هم اعدایی.»
«خداوند به پیامبری از پیامبران وحی فرمود که به قومت بگو: لباس دشمنان مرا نپوشند و غذای آنان را نخورند و به شکل آنها ظاهر نشوند که در این صورت، همانند آنها، دشمن من خواهند بود.»
نکته دیگر در خصوص مدگرایی اتلاف مال است. خرج کردن برای مد به گونه ای که تبدیل به یک بیماری شود قطعا مصداق تلف کردن ثروت است. امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه از خداوند می خواهد اموالش را از تلف شدن مصون دارد:
«… و حصن رزقی من التلف.»
«رزق مرا از تلف، مصون بدار.» (صحیفه سجادیه، دعای بیستم)
حضرت در ادامه این دعای ارزشمند به نقطه مقابل آفت رزق یعنی برکت آن اشاره می نمایند:
«[خدایا] دارایی ام را با برکت دادن به آن افزون فرما.»
در فراز پایانی حضرت از خدا تقاضا می کنند بجای هدر رفتن به ایشان کمک کند تا مال را در راه خیر و رضایت او مصرف نماید:
«[خدایا] راه مصرف آن را در کارهای خیر به من بنمایان.»