کالاهای وارداتی و صادراتی به طرق هوایی، زمینی و دریایی به گمرکات انتقال می‌یابند. ارسال از هر روشی هم که باشد، اظهار و ترخیص کالا از گمرک پروسه‌ها و قوانین خاصی دارد که باید رعایت شوند. این مقررات و شرایط، برای ترخیص بار دریایی هم باید کاملا رعایت شوند و مدارک حمل بار دریایی باید توسط مراجع رسمی تایید گردد. شرح این قوانین تحت عنوان قانون دریایی آمده است. در این نوشته از گروه تجاری ققنوس، به توضیح قوانین ترخیص کالاهای دریایی، مفاد قراردادهای دریایی و اهمیت مل بار دریایی خواهیم پرداخت.
نحوه حمل نقل دریایی کالا چگونه است؟
قسمت عمده تجارت جهانی از طریق حمل بار دریایی انجام می‌گیرد. کشور ایران نیز به موجب دسترسی به راههای آبی از شمال و جنوب، اکثر کالاهای صادراتی و وارداتی خود را از طریق دریا انتقال می‌دهد. بطور کلی، به جابه جایی کالا یا افراد از طریق کشتی، قایق و سایر شناورها از مسیر دریاها، اقیانوس‌ها، دریاچه‌ها، کانال‌ها و رودخانه‌ها حمل دریایی می‌گوییم که با مقاصد بازرگانی و تفریحی انجام میشود. محموله‌ها در ترخیص بار دریایی اغلب حجم بالایی دارند و شامل کالاهایی است که عامل زمان در رسیدن آنها به مقصد اهمیت زیادی ندارد. در حملونقل دریایی، نوع وسیله نقلیه با توجه به مسافت، نوع کالا و.. تعیین میشود. طبق قوانین ترخیص کالاهای دریایی، مأمورین بهداشت وقتی کشتی باری به مقصد رسید و برای تخلیه پهلو گرفت، مدارک را بررسی می‌کنند تا مجوز ارتباط کشتی با بندر صادر گردد.
در حمل بار دریایی، صاحب کشتی یا نماینده او، وظیفه دارد اطلاعاتی چون نام، تعداد پرسنل و پرچم، نوع کشتی، بنادر مبدا و مقصد، وزن کالا، تعداد کالاهایی که باید تخلیه گردند، مقدار آذوقه، کالاهای ممنوع الورود و … را در دفتری که مأمور گمرک به او می‌دهد، ثبت نماید. در مرحله بعدی انبار کالاهایی چون انبار آذوقه، مشروبات و کالاهای ممنوع الورود که قرار نیست تخلیه شوند، مهر می‌گردد. سپس فرمانده کشتی و یا نماینده مؤسسه حملونقل مربوطه لیست کالاهای ترخیص بار دریایی را که باید تخلیه شوند در دو نسخه اظهارنامه، به گمرک اظهار می‌کند. با صدور اجازه، بر اساس قوانین ترخیص کالاهای دریایی تخلیه آغاز میشود و جهت کنترل کالاهایی که تخلیه شدند، مشخصات ظاهری بسته‌ها با کمک نماینده گمرک با ترتیب تخلیه در فهرست‌هایی باید ثبت شود.
ترخیص دریایی کالا به چه معناست؟
همانطور که بارها گفتیم در امر تجارت برای ترخیص کالاهای وارداتی و صادراتی راه و روش‌های مختلفی وجود دارد. حمل بار دریایی و در نهایت ترخیص بار دریایی یکی از آن روش‌هاست که اغلب برای کشورهایی که در شمال و جنوب دریا ساکن هستند، بهترین انتخاب است؛ زیرا می‌توانند از طریق کشتی‌های باربری به راحتی به تجارت بپردازند. کالاهایی که به این طریق و از راه دریا به گمرک‌های مشخص انتقال می‌یابند، همچون انتقال کالاها با سایر روش‌های هوایی و زمینی به گمرکات، یک سری قوانین و شرایط خاص خود را دارند. خب مطابق با قوانین ترخیص کالاهای دریایی، محموله‌های وارداتی یا صادراتی به و از کشور باید دارای مجوزها و بارنامه‌های دریایی باشند تا شما بتوانید بدون هیچ مشکلی بار خود را ترخیص نمایید.
بارنامه دریایی دارای ویژگیهای خاصی جهت تسهیل روند حمل بار دریایی است و در فرایند ترخیص بار دریایی تاثیر بسزایی دارد. از مهمترین ویژگیهای بارنامه دریایی موارد زیر را میشود نام برد:
- تعهد کشتی به حمل کالا از مبدأ به مقصد
- بارنامه به عنوان رسید کشتی حملکننده برای کالاها می‌باشد.
- تعهدات و تکالیف حملکننده و دارنده بارنامه را مشخص می‌کند.
- در بارنامه بر روی کرایه حمل توافق شده است.
- بارنامه قابل معامله می‌باشد.
قوانین ترخیص کالاهای دریایی کدامند؟
کلیه قوانین مربوط به حمل بار دریایی و ترخیص بار دریایی به‌طور کامل به صورت چهارده فصل در کتاب قانون دریایی گرد آمده است. همه تاجران، مالکان کشتی و حمل‌کنندگان باید این قوانین را رعایت کنند. این فصول از روی قوانین بینالمللی دریایی جمع‌آوری شدند:
- فصل اول در مورد شرایط عمومی لازم برای کشتیها و شناورهاست.
- در فصل دوم سیزده ماده راجع به تعهدات صاحب کشتی آمده است.
- فصل سوم در مورد رهن کشتی می‌باشد.
- در فصل چهارم پیرامون حق باربری توضیحاتی آمده است.
- فصل پنجم به مالکین کشتی، حدود مسئولیت و تعهدات آنها اختصاص دارد.
- در فصل ششم وظایف و مسئولیت فرمانده و کارکنان کشتی آمده است.
- فصل هفتم راجع به وثیقه دادن بار و اخذ وام می‌باشد.
- فصل هشتم قوانین ترخیص کالاهای دریایی، مقررات حمل مسافر را توضیح می‌دهد.
- فصل نهم مربوط به اجاره کشتی در حمل بار دریایی است.
- فصل دهم قوانین مربوط به تصادف در دریاست.
- فصل یازدهم کمک و نجات در دریا را شرح می‌دهد.
- در فصل دوازدهم تویحاتی راجع به خسارات دریایی می‌باشد.
- فصل سیزدهم راجع به قوانین دادگاه دریایی است.
- در فصل چهاردهم سایر مقررات متفرقه امده است.
هدف از ایجاد قوانین ترخیص بار دریایی چیست؟
شاید بتوان گفت مهمترین دلایل ایجاد این مقررات و نیاز به قوانین ثابت در حمل بار دریایی، کمک به توسعه و گسترش تجارت جهانی است. این توسعه پیامد انقلاب صنعتی بود که با شتاب زیادی در سراسر دنیا گسترش پیدا کرد. برای اولین بار در سال ۱۸۶۳میلادی، کشورهای انگلستان و فرانسه قوانینی را تدوین کردند که با هدف کاهش سوانح دریایی ایجاد شد، و در طول چند سال اکثریت کشورهای دریایی آن مقررات را پذیرفتد. به دنبال غرق شدن کشتی تایتانیک در سال۱۹۱۲ و حوادث مشابهی که از عدم رعایت نکات ایمنی دریانوردی ناشی می‌شد، اهمیت ایجاد قوانین دوچندان شد. در سال های ۱۹۲۰ الی ۱۹۳۰ با ایجاد جامعه ملل یک فضای مناسبی شکل گرفت که در آن کسانی که داوطلب ایجاد یک سازمان بینالمللی برای نظارت بر امور کشتیرانی جهانی بودند، جرات یافتند تا عقاید خود را به صورت رسمی در مورد قوانین ترخیص کالاهای دریایی مطرح نمایند.
به گزارش کمیسیون دائمی سازمان ملل متحد در امور حمل و نقل و ترخیص بار دریایی (۱۹۴۶)، تعداد ۵۲ توافق بینالمللی در زمینه کشتیرانی موجود است. با این وجود یک سازمان جهانی برای حل مشکلات کشتیرانی و دریانوردی بسیار ضروری بود، از این رو در سال ۱۹۴۸ با ایجاد یک کنفرانس، نسبت به تاسیس سازمان بینالمللی دریانوردی اقدام شد. بر اساس قوانین این سازمان کلیه دریانوردان تحت نظارت یک موسسه بینالمللی همه‌جانبه برای حمل بار دریایی قرار گرفتند. در واقع این سازمان بینالمللی، جزئی از واحدهای تخصصی در سازمان ملل متحد بود که در حال حاضر ۱۶۷ کشور عضو آن می‌باشند.
مفاد اصلی قراردادهای بینالمللی دریایی کدامند؟
قراردادهای دریایی که در حملونقل بینالمللی وجود دارند، ممکن است به شکل‌های مختلفی منعقد شوند که در هر صورت شرایط آن در مفاد قرارداد ذکر می‌گردد.
مقدمه
در مقدمه قراردادها طبق قوانین ترخیص کالاهای دریایی نام طرفین قرارداد و نام کشتی و مشخصات کامل آن درج میشود.
مشخصات کالا
در مفاد قوانین ترخیص بار دریایی نام کالا، مقدار، نوع کالا و نحوه بستهبندی کالا باید مشخص شود.
محدوده مجاز بارگیری
مدت زمانی است که مالک اجازه دارد از بندر برای حمل بار دریایی بارگیری انجام دهد.
بندر بارگیری
معمولا در نقل و انتقال‌های دریایی، و قوانین ترخیص کالاهای دریایی، بندر یا بنادری که بارگیری در آنها صورت می‌گیرد، در قرارداد قید خواهد گردید.
هزینههای بارگیری و تخلیه
در مورد این گونه هزینه‌ها معمولا هنگام اجاره کشتی مذاکراتی میشود و توافقی درباره هزینه حمل بار دریایی صورت می‌گیرد و در مفاد قرارداد هم قید می‌گردد.
حق ضبط و تصرف کالا
این مورد بیان‌کننده تعهداتی است که صاحب کالا و اجاره‌کننده کشتی در برابر خسارت‌های احتمالی به عهده می‌گیرند.
اهداف سازمان بینالمللی دریانوردی چیست؟
هم اکنون در سرتاسر دنیا دریانوردی یک روش مناسب برای حملونقل کالا و مسافر از طریق راههای دریایی است. با اینکه به دنبال ایجاد سازمان بینالمللی دریانوردی بسیاری از مشکلات ترخیص بار دریایی و حمل بار دریایی حل شده بود، هنوز هم مشکلاتی وجود داشتند و ضرورت هماهنگی و همکاری میان کشورها از سال ها قبل احساس می‌شد. با وجودیکه روابط بین بنادر جهان به شکل سنتی بود، بسیاری از دریانوردان حتی تا اواخر قرن نوزدهم نیز تلاشی برای قانونمند کردن این رابطه در سطح بینالمللی نکردند. دقیقا بعد از آن زمان کم کم در بندرهای جهان صحبت از مقررات دریانوردی و قوانین ترخیص کالاهای دریایی به میان آمد.
این قوانین اهداف زیر را دنبال می‌کردند:
- ایجاد نظامی برای همکاری میان دولت‌ها در زمینه رعایت مقررات ترخیص بار دریایی
- نحوه عملکرد دولت‌ها در مورد انواع مسائل فنی که بر کشتیرانی تجاری بینالمللی تاثیرگذار است.
- تشویق دولت‌ها در تصویب بهترین معیار کلی و عملی در خصوص ایمنی دریانوردی و جلوگیری از آلودگی دریا به وسیله کشتیها
- تدوین معاهدات، موافقت‌نامه‌ها و سایر اسناد، ارائه پیشنهادات دولت‌ها در مورد تشکیل کنفرانس‌های بینالمللی جهت تصویب آنها
- نظارت بر تمام مسائل مربوط به دریانوردی اعم از حمل بار دریایی و یا حمل مسافر که ممکن است از طرف یکی از اعضا یا سازمان‌های خصوصی ملل متحد به سازمان دریانوردی محول شود.
- تسهیل در جهت تبادل اطلاعات و مشورت میان کشورهای عضو این سازمان
جمع بندی
قوانین حملونقل دریایی و ترخیص بار دریایی در ایران و همچنین آشنایی با ۱۴ فصل قوانین ترخیص کالاهای دریایی، یکی از مهمترین موضوعات در عرصه تجارت و حمل‌نقل است که پیوسته مورد بحث و گفتگو قرار می‌گیرد و هر ساله بندهای زیادی به آن اضافه می‌گردد. زیرا علاوه بر قوانین بینالمللی، غالبا هر کشوری برای خود نیز قوانین خاصی تعیین می‌کند که اغلب این قوانین داخلی کشورها هم برگرفته از همان قوانین بینالمللی می‌باشد. قوانین حمل بار دریایی در ایران هم درست مانند قوانین بینالمللی شامل پروتکل‌های خاصی است که کلیه تاجران و مالکین کشتی باید آنها را رعایت کنند. شما میتوانید از خدمات گروه تجاری ققنوس در زمینه حملونقل دریایی کالا از چین، ترخیص بار دریایی، تهیه اسناد و بارنامه دریایی، اطلاع از آخرین تغییرات قوانین ترخیص کالاهای دریایی و سایر موارد مربوطه استفاده کنید.
