کاهش ارتباط غیرمعمول در گمرک

رئیس گمرک ایران ایجاد ارتباط بین گمرک، بانک مرکزی و شبکه‌بانکی را موثر دانسته و گفته است بدین‌واسطه می‌توان منشأ ارز را شناسایی کرد. این اقدام تا چه اندازه مفید و موثر است؟

در مورد کالا‌هایی که با ارز مبادله‌ای وارد می‌شوند، اینکه این کالا‌ها با چه قیمتی خریداری شده و چطور در گمرک مورد اظهار قرار می‌گیرد، موضوع بسیار مهمی است. مواردی مشاهده شده که وقتی کالایی با ارز مبادله‌ای وارد می‌شود، بیش‌اظهاری در گمرک وجود دارد و بالعکس، در مواردی هم کم‌اظهاری دیده می‌شود. هرقدر ما به‌سمت شفافیت حرکت کنیم، اقتصاد ما به‌سمت سالم‌شدن می‌رود و البته در این میان، یکسان‌سازی و تک‌نرخی‌شدن ارز به مقوله شفافیت در اقتصاد کمک می‌کند. افزایش شفافیت در اقتصاد یک کشور، هم آرامش اقتصادی به‌همراه دارد و هم اثر مثبت و سازنده‌ای بر انگیزه‌های سرمایه‌گذار داخلی و خارجی برای فعالیت برجای خواهد گذاشت. بنابراین این موضوع از جهات مختلف مثبت است. آنچه گمرک هم در ظرف چهارسال گذشته توسط آقای کرباسیان دنبال کرده، در همین راستا بوده و به‌نظر من، اثرات مثبتی به‌دنبال داشته است. آن‌طور که اعلام شده، در این فرایند، علاوه بر مشخص‌شدن محل تامین ارز، این امکان وجود دارد که ارزهایی که از سایر منابع تامین شده‌اند، شناسایی شود که اطلاعات آن به بانک مرکزی ارسال می‌شود تا مصارف ارزی کشور برای مدیریت بهتر مشخص باشد و می‌توان آن را فرایند مثبتی دانست.

گمرکات کشور با چه سازوکار و ابزار دیگری می‌توانند به شفافیت در امور دست یابند؟

مرتبط‌شدن گمرکات مبدا و مقصد به یکدیگر می‌تواند بر اعداد و ارقامی که در اظهارنامه گمرکی وجود دارد، موثر باشد. الان درمورد کالای صادراتی هم همین قضیه دیده می‌شود؛ در برخی موارد، درمورد کالای صادراتی در گمرک مبدا بیش‌اظهاری صورت می‌گیرد، برای اینکه متقاضی از جوایز صادراتی احتمالی برخوردار شود و در گمرک مقصد هم کم‌اظهاری می‌شود برای اینکه بتوانند حقوق و عوارض کمتری را بپردازند. بنابراین یکی از راه‌های موجود، مرتبط‌کردن گمرکات مبدا و مقصد به یکدیگر است و راه دیگر، تاکید بر نحوه حواله و نحوه انتقال پول است که هم به شفافیت در امور اقتصادی منجر می‌شود و هم در برخورد با پولشویی کمک خواهد کرد.

به‌گفته رئیس گمرک ایران، یکی از دستاوردهای الکترونیکی‌شدن فرایندهای گمرکی، کاهش فساد بوده است. این دستاورد تا چه اندازه مثال‌زدنی است؟

به‌نظر من کاهش فساد از طریق الکترونیکی‌کردن فرایند‌های گمرکی قابل‌ملاحظه بوده، زیرا دیگر صاحب کالا نمی‌داند چه کارشناسی مسئول رسیدگی به پرونده اوست. امروز کارشناسان به‌طور سیستمی برای رسیدگی به پرونده‌ها انتخاب می‌شوند که نتیجه آن جلوگیری از رو‌به‌رو‌شدن ذینفع و کارشناس گمرک است. درواقع، الان ارتباط بین واردکننده با ارزیاب یا با برخی سیستم‌ها محدود شده و ارزیاب‌های متعددی هستند که کار را ارزیابی خواهند کرد و این امر باعث می‌شود ارتباط غیرمعمول بین واردکننده و ارزیاب یا گمرک تا حدودی کم شود. البته امروز اقتصاد ما پر از اشکال مختلف فساد است و این موضوع همچنان ادامه دارد، ولی به هر حال حرکت در راستای مثبت است. همچنین الکترونیکی‌شدن فرایند‌های گمرکی دارای مزایای دیگری نیز بوده و درحالی که یکی از معایب شیوه سنتی این بود که نظرات صاحب کالا در فرایندهای گمرکی ثبت نمی‌شد، اما در سامانه جدید تجار امکان گفت‌و‌گوی مجازی یافته‌اند و حتی می‌توانند محتوای گفت‌و‌گوی خود با گمرک را برای پیگیری به تمام مراجع رسیدگی به اختلافات گمرکی ارائه کنند که بسیار ارزشمند و مثبت است.

ایجاد دروازه مشترک مرزی با برخی کشورها از دیگر دستاوردهای سامانه جامع گمرکی است. فواید این امر چیست؟

ایجاد دروازه مشترک مرزی با برخی کشور‌ها اقدام خوب و مثبتی است و باعث می‌شود ما امور گمرکی را براساس اظهارات انجام دهیم. امروز این دروازه مشترک با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و ترکمنستان ایجاد شده تا کامیون‌ها بدون توقف در مرزها عبورومرور کنند. درواقع، گمرک ایران در راستای راه‌اندازی دروازه مشترک مرزی با برخی از کشورهای طرف معامله و همسایه نظیر چین، کره‌جنوبی، روسیه، آذربایجان، ترکیه، قرقیزستان و افغانستان تفاهمنامه همکاری مشترک گمرکی و تبادل الکترونیکی اطلاعات را امضا کرده است و با پیاده‌سازی موفق گمرک الکترونیکی، مدل مجازی دروازه مشترک مرزی با محوریت تبادل الکترونیکی اطلاعات در دستور کار گمرک ایران قرار گرفت. می‌توان هدف از ایجاد دروازه مشترک را سهولت تشریفات گمرکی بین ایران و دیگر کشورها، یکسان‌سازی رویه‌ها، کاهش هزینه‌ها، کم‌شدن زمان و در کل سرعت‌بخشی در ارائه خدمات گمرکی را نام برد.