در هر کسب و کاری همیشه افرادی هستند که با اهداف مختلفی چون کسب سود بیشتر و… اقدام به تخلف از قوانین و مقررات وضع شده در مورد آن کسب و کار می‌نمایند. در دنیای تجارت بین المللی و واردات و صادرات کالا نیز از سوی برخی افراد و بازرگانان تخلفات امور گمرکی سر می‌زند. بدین معنی که آنها در بعضی موارد از قوانین و مقررات تعیین شده از سمت دولت در رابطه با امور گمرکی سرپیچی می‌نمایند. یکی از این موارد کم اظهاری در امور گمرکی است. بدیهی است که انجام هر نوع تخلف در امور گمرکی، مجازات و جریمه‌هایی به دنبال دارد و شناخت انواع تخلفات امور گمرکی توسط فعالین در حوزه تجارت بسیار مهم است. در این مقاله از گروه تجاری ققنوس به بررسی تخلف کم اظهاری در گمرک می‌پردازیم.
منظور از کم اظهاری در امور گمرک چیست؟
کم اظهاری و بداظهاری به معنای فرار از هزینههای وارداتی کشور است. این خلاف به عنوان یکی از آفات گمرک‌ها و بر اساس ماده ۲۹ قانون امور گمرکی، از مصادیق قاچاق کالا به شمار می‌رود. به بیان روشن‌تر میتوان گفت وقتی فردی یک کالای مجاز به واردات را تحت لوای کالای مجاز دیگری با سود بازرگانی و حقوق ورودی کمتر در گمرک، وارد نماید، اقدام به کم اظهاری در گمرک نموده است. یعنی این که شرکت‌ها و اشخاص وارد‌کننده کالا، ارزش کالاهای وارداتی خود را در پروفرما پایین‌تر از ارزش واقعی آنها اظهار می‌نمایند تا حقوق ورودی کمتری بپردازند. به گفته کارشناسان، این پدیده موجب شده تا درآمدهای گمرک از آمار و ارقام واقعی و مستند، دور شود. با این وجود هنوز هم میان نهادهای عالی قانون‌‌گذار و متصدی ساماندهی تخلفات، در مورد تعریف مصادیق کم اظهاری و بداظهاری اختلاف نظر وجود دارد.
رییس کل گمرک ایران، معتقد است کم اظهاری تخلف است، نه قاچاق و باید طبق تخلفات امور گمرکی با آن برخورد شود. ولی مدیران ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، طبق ماده ۲۹ قانون امور گمرکی، کم اظهاری در امور گمرکی را قاچاق کالا میدانند و معتقدند، باید مطابق با محورهای مجازات مربوط به قاچاق کالا با آن رفتار شود. به گفته برخی کارشناسان، کم اظهاری در گمرک بدلیل عدم بروزرسانی به موقع اطلاعات مربوط به ارزش کالاها در گمرکات و عدم تشخیص قیمت واقعی کالاها توسط ارزیاب گمرک هنگام ترخیص بخاطر انبوه کالاهای وارداتی اتفاق می‌افتد. در نتیجه مدت‌ها بعد از ترخیص کالا، با بررسی اسناد مالی وارد‌کننده، مقادیر کلانی به عنوان کسری دریافتی از وارد‌کننده به عنوان تخلفات امور گمرکی مشاهده میشود. به گفته تحلیلگران، کم اظهاری برای کالاهای وارداتی از سوی واردکنندگان هم حقوق دولت را مخدوش می‌نماید، و هم تهدیدی جدی برای تولید می‌باشد.
دلایل کم اظهاری از سوی واردکنندگان کالا
در مجموع میتوان گفت بداظهاری و کم اظهاری در امور گمرکی به دلایلی اتفاق می‌افتد که در این قسمت به مهمترین آنها می‌پردازیم.
تعرفههای بالا
یک انگیزه برای کم‌اظهاری جود تعرفههای بالا برای برخی کالاهاست. اگر بخواهند آن کالا را با تعرفه واقعی وارد نمایند سود زیادی برایشان ندارد، از این رو شرکت‌ها و اشخاص وارد‌کننده کالا، برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر، ارزش کالای وارداتی خود را پایین‌تر از ارزش واقعی بیان میدارند. کارشناسان گمرک بر اساس آمار رسمی گمرک، میزان بالایی کسری‌های دریافتی گمرک را برآورد می‌کنند که ناشی از ضعف در بازرسی‌ها و نظارت بر روند ترخیص گمرک و کم اظهاری در گمرک می‌باشد.
گمرک معتقد است که معمولا کم اظهاری در مورد کالاهایی اتفاق می‌افتد که درصد یا سود بازرگانی آنها بسیار بالاست. در حال حاضر بیش از چهار هزار ردیف تعرفه‌ای، تعرفه بالای چهار درصد دارند و همین به بروز کم‌اظهاری و تخلفات امور گمرکی دامن می‌زند.
نقش کارتهای بازرگانی در کم اظهاری
برخی کارشناسان مسائل گمرک معتقدند، یکی از علل اساسی کم‌اظهاری، کارتهای بازرگانی تقلبی می‌باشند. آنها طی سال‌های گذشته با تحقیق روی چند پرونده مرتبط با کم اظهاری در امور گمرکی، دریافتند که اغلب اشخاص حقیقی که در واردات کالا کم‌اظهاری می‌کنند به عنوان «پیمان فروش» معروفند. اکثر کم‌‌اظهاری‌ها از سوی پیمان‌فروش‌ها انجام میشود؛ بدین معنی که برخی بازرگانان به جای نام حقیقی یا حقوقی خود با نام اشخاص دیگری کارت بازرگانی دریافت میدارند و اقدام به واردات کالاهای خود با نام این افراد می‌نمایند. این افراد یا پیمان‌فروش‌ها هم غالبا افرادی‌اند که یا نام و نشان درستی ندارند و یا اگر هم دستگیر شوند، به قدر کافی توان مالی ندارند که از عهده پرداخت کسری دریافتی‌ها برآیند.
- کارتهای بازرگانی یکبار مصرف هم هستند که بیشتر تخلفات امور گمرکی و کم اظهاری در گمرک با همین کارتهای بازرگانی یکبار مصرف انجام میشود.
راهکارهای مقابله با کم اظهاری در گمرک
- به عقیده گروه بازرگانی مسئولان گمرکی، میان قاچاق کالا و بداظهاری و کم اظهاری تفاوت در قانون موجود است و کم اظهاری در امور گمرکی از نظر قانونی، تخلف گمرکی می‌باشد. بنابراین هر کس کم‌اظهاری کند یا تعرفه‌ای را اشتباه اعلام نماید، گذشته از این که مابهالتفاوت نرخ واقعی و نرخ اظهارشده از او اخذ میگردد، بین ۱۰ الی ۱۰۰ درصد آن مابهالتفاوت هم به عنوان جریمه گمرکی دریافت خواهد شد.
- از سویی محموله نه تنها از گمرک، بلکه از فیلترهای گوناگونی چون حمل‌ونقل، بازرگانی، ثبت سفارش، انبارداری، نگهداری کالا، مجوز و ارزیابی و درب خروج کالا هم عبور میکند. مسئولان هر قسمت باید دقت کافی داشته باشند تا از اینگونه تخلفات امور گمرکی جلوگیری شود.
- به گفته ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کم‌اظهاری در گمرک مصداق بارز جرم و قاچاق است. یگانه راه برطرف کردن این پدیده در سامانه‌های گمرکی کشور، این است که سامانه الکترونیکی اظهار از راه دور راه‌اندازی شود و مراحل اظهار گمرکی تماما الکترونیکی شود.
- همچنین در صورت شناسایی شخص حقیقی یا حقوقی مرتکب کم اظهاری در امور گمرکی، باید علاوه بر اخذ کسر دریافتی‌ها از او، قوه‌قضائیه و سازمان امور مالیاتی باید از گمرک درخواست نمایند تا از انجام امور تشریفات ترخیص کالا برای متخلفان و بدهکاران ممانعت شود.
- گمرک برای رفع کم اظهاری راهکارهایی چون کاهش تعرفهها را نیز پیشنهاد میدهد.
نحوه کار سامانه رفع کم اظهاری از راه دور
گفتیم که گمرک برای رفع کم اظهاری با راهکارهایی چون کاهش تعرفه ها را در نظر دارد، ولی ستاد مبارزه با قاچاق کالاو ارز به راه‌اندازی سامانه جدید «اظهار از دور» معتقد است. اگر این سامانه اجرا گردد، تمام مراحل اظهار در گمرک الکترونیکی شده و دست واسطه‌ها و نیروهای انسانی در اظهار حذف میشود. در نتیجه امکان خطا و تخلفات در امور گمرکی به حداقل خواهد رسید. فعالیت این سامانه با هدف ثبت دقیق کالاهای وارد شده به گمرک آغاز میشود. زیرا طبق گزارش‌ها حجم واقعی کالاهایی که به کشور وارد می‌شوند، اختلاف قیمتی فاحشی با درآمدهای گمرک دارند. سامانه رفع کم اظهاری در گمرک کاملا دیجیتال است و از این جهت تماس انسانی و بوروکراسی در گمرک را به حداقل می‌رساند.
اجرای آن در ۱۰ گمرک اصلی کشور که بالای ۸۰ درصد واردات کشور از طریق آنها صورت می‌گیرد با همکاری گمرک و ستاد مبارزه با قاچاق کالاو ارز اجرایی میگردد و تحولی اساسی در بحث بد اظهاری و کم اظهاری در امور گمرکی ایجاد خواهد نمود. به عقیده کارشناس امور گمرکی، با کاهش تشریفات گمرکی، اظهارات شفاف‌تر شده و درآمدهای گمرک افزایش خواهد یافت. در نهایت آمار مربوط به تخلفات امور گمرکی و کم اظهاری به عنوان مصداق بارز قاچاق هم با کاهش مواجه میشود. این آمار را میتوان با مراجعه به تک تک پرونده‌های موجود در گمرک مشاهده نمود، مرجع اصلی اعلام ارقام فعلی مربوط به کم اظهاری، در حال حاضر گمرک است.
سامانه tsc چیست؟
سامانه tarrif specification code یاtsc کد شناسه کالا می‌باشد که ارزش کالا را نشان میدهد. یکسانسازی چگونگی ارزشگذاری کالا در تمام گمرکات کشور از مزایای این سایت است. بنابراین وقتی شما ارزش کالایی که برای واردات به گمرک معرفی نمودید، کمتر از ارزشی باشد که در سامانه tsc ثبت شده، بدین معنی است که شما مرتکب کم اظهاری در گمرک شده‌اید و جریمه می‌شوید. حتی اگر شما این کم اظهاری در امور گمرکی را عمدا انجام نداده باشید، مشمول جریمه خواهید بود. از این رو جهت جلوگیری از بروز این مشکلات سعی کنید مدارک را به گونه‌ای تنظیم نمایید که قیمت فاکتور مطابق با قیمت داخل سامانه tsc باشد. زیرا انجام اینگونه تخلفات امور گمرکی به معنای فرار از هزینههای وارداتی کشور است و به استناد ماده ۲۹ قانون گمرکی، شما قاچاق‌چی کالا محسوب خواهید شد.
چگونه به جریمه تعیین شده توسط گمرک اعتراض کنم؟
کسانی که از مقررات گمرکی تخلف نموده‌اند، می‌توانند به اصل جریمه و میزان جریمه، اعتراض کنند. اگر قبل از ترخیص کالا به جریمه کم اظهاری در گمرک اعتراض شود، بدون تودیع یا تامین جریمه مقرر انجام میشود. چنانچه اعتراض به جریمه با تقاضای ترخیص کالا باشد، مبلغ جریمه باید به صورت وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی تامین شود. اعتراض باید با ارائه دلایل و مدارک به گمرک محل صورت گیرد تا به کمیسیون رسیدگی به تخلفات در امور گمرکی ارجاع شود.
اعتراض به جریمه قاچاق به کمیسیون رسیدگی به حل اختلافات گمرکی مربوط نیست. میزان و درصد جریمه کم اظهاری در امور گمرکی توسط روسای گمرک محل بر اساس نوع، تکرار و تعداد تخلف، شرایط مکان و زمان، سابقه و وضعیت متخلف، حجم، نوع و ارزش کالا تعیین میشود. بر اساس ماده ۴۵ قانون امور گمرکی، چنانچه بین گمرک و اظهارکننده جز در موارد مجاز، مشروط یا ممنوع اختلاف نظری ایجاد شود و طبق نظر گمرک ترخیص کالا مستلزم پرداخت مبلغی بیشتر از آنچه باشد که اظهار شده، اظهارکننده اجازه دارد حقوق ورودی را طبق اظهار خود، بصورت نقدی و جریمه را به شکل سپرده یا ضمانت‌نامه بانکی ترخیص نماید.
انواع تخلفات امور گمرکی
مسلما آگاهی از مقررات گمرکی کمک فراوانی به امنیت کسب‌وکار بین‌المللی شما خواهد نمود. در ادامه به معرفی چند نوع تخلف گمرکی می‌پردازیم تا با اطلاع از آنها جلوی ارتکاب آن را بگیرید.
عدم اظهار
مهمترین تخلف گمرکی عدم اظهار می‌باشد. بعد از ورود کالا به گمرک، طبق ماده ۱۰۳ قانون گمرک کشور، باید اظهارنامه کالا را ارائه کنید. اگر کالاهایی در محموله باشد که سهوا یا عمدا در لیست اظهارنامه نباشند، مرتکب تخلف گمرکی عدم اظهار می‌شوید. گاهی اوقات صاحبان کالا به دلیل عدم اطلاع کافی درباره قوانین گمرکی یا با هدف افزایش سود تجارت، کالاهای با ارزش حقوقی و سود بازرگانی کمتر را در اظهارنامه کالا ذکر نمی‌کنند و این باعث ارتکاب کم اظهاری در گمرک یا عدم اظهار میشود.
اقدام عملی
خارج نمودن کالای تجاری مجاز بدون ارائه اظهارنامه را اقدام عملی گویند. چنانچه بازرگان، یک کالای مجاز را به جای کالای مجاز دیگری اظهار نماید، این هم تخلف اقدام عملی است. این جابه‌جایی به علت سود بازرگانی یا حقوق گمرکی کمتر یا بیشتر کالای اعلام شده صورت می‌گیرد. اگر این عمل چه پس از خروج کالا و چه در هنگام خروج ثابت شود، جرم محسوب و از تخلفات امور گمرکی به شمار می‌رود.
تخلفات انتظامی
این تخلف، نقض قوانین گمرکی بدون زیان به دولت می‌باشد. به عنوان مثال اگر وسایل حمل‌ونقل بدون اخذ مجوزات لازم و انجام تشریفات گمرکی، فرود آیند، پهلو بگیرند و لنگر بیندازند، از تخلفات انتظامی به حساب می‌آیند. این تخلفات هم مانند کم اظهاری در امور گمرکی مشمول پرداخت جریمه است.
تخلف گمرکی متضمن زیان مالی دولت
اگر بعد از اعلام و قبل از ترخیص کالا مغایرتی پیدا شود که به دولت خسارت مالی بزند و مستلزم دریافت وجوهی باشد، علاوه بر دریافت مابهالتفاوت، به تشخیص رئیس گمرک طبق شرایط موجود از ده درصد تا صد درصد مابهالتفاوت، جریمه‌ای هم اخذ میگردد.
[irp posts=”998529″ ]
جمع بندی
کارشناسان مسائل گمرک، علت اساسی کم اظهاری در گمرک را، کارتهای بازرگانی میدانند که با تقلب تهیه و صادر میگردد. هر واردکننده‌ای پس از واردات باید در اداره گمرک تعرفه گمرکی کالا را بپردازد، اگر تعرفه‌ای پایین‌تر از ارزش واقعی کالایش ذکر کند دچار تخلف کم اظهاری در امور گمرکی شده است. بعد از اظهار شما در گمرک بررسی می‌کنند که آیا رقم اظهاری شما در اظهارنامه مطابق با مقدار مشخص شده در سامانه tsc است یا خیر؟ اگر نبود مشمول جریمه و مجازات می‌شوید. آیا شما تاکنون به شکل غیرعمدی با مشکل کم اظهاری مواجه شدید؟ تشریفات گمرکی خود را به گروه تجاری ققنوس بسپارید تا از خدمات تهیه کامل و دقیق تمامی اسناد، بسته‌بندی صحیح کالا، اتصال دقیق اسناد به محموله، پر کردن دقیق اظهارنامه و ترخیص به موقع کالا بدون تخلفات امور گمرکی بهره‌مند شوید.
